Onze website is vernieuwd, geef zelf je evenementen in. Heb je een fout gezien. Mail ons!

Klassiek Centraal

Het Festival 20.21 in het jaar 2021

Het is dit keer écht wel een terechte festivaltitel, die “20-21”. Op verschillende plekken in de Leuvense universiteitsstad, gaande van de stadschouwburg over het Maria-Theresia College tot en met Cinema ZED, kan je weer naar die klassiekers van de 21ste eeuw gaan luisteren, en dit zonder je aandacht te moeten verliezen voor de muziekproductie van de 20ste eeuw. Want de focus blijft: de muziekklassiekers van morgen uitlichten. En wat worden die?  

Geen echt thematische editie dit keer, maar afgaand op het programma is er een pak werk bij van de Russische Dmitri Sjostakovitsj. Hij schreef vijftien symfonieën en de voorlaatste kan je horen op de topdag van het festival, zondag 10 oktober. Meer zelfs, je kan dan een hele dag met hem kennis maken én met de uitstekende kenner van zijn muziek, Pieter Bergé, inclusief lezingen, workshops en nog strijkkwartetten van hem én Benjamin Britten. Tussen die twee bestond een “Vriendschap zonder woorden”, meldt ons de titel van die themadag. Sjostakovitsj staat bekend als een stug figuur. Maar je zou voor minder niet al te vriendelijk door ‘t leven gaan. Je weet toch dat hij onder dat communistisch regime niet altijd even geliefd was. Tenzij als hij muziek schreef zoals dat regime het graag hoorde, “met vaderlands gevoel”. Toch belette hem dat niet om zijn goesting te doen. 

Sjostakovitsj: een genuanceerder, geruster beeld 

Wil je meer weten over die soms dubbelzinnige verhouding die hij had met het Sovjetregime, dan moet je zeker naar de voorstelling komen van het festivalessay dat professor musicologie Pieter Bergé schreef. Je krijgt er hopelijk een antwoord op de vraag: was hij nu een “geheim dissident”, of toch een trouw partijlid? Die presentatie gebeurt op de Lemmens Campus én studenten van Muziek en Drama brengen er een weinig bekend werk van de componist. Het zou een “snoeiharde Stalin-satire” moeten zijn. De staatscomponist rekent af met de sovjet cultuurpolitiek: “De anti-formalistische Rajok”. Volgens Bergé is er dikwijls een heel gepolariseerd beeld opgehangen van de componist, van communist tot anticommunist. “Er is daar een enorme controverse over ontstaan die veel te lang duurde. Er waren er die hem mordicus beschreven als een dissident, anderen vonden hem daarentegen een onderdanig adept van de sovjet cultuurpolitiek. Maar rekening gehouden met de situatie waarin hij zich bevond, wie zou het recht hebben om hem een morele opportunist te noemen? Bovendien is er heel wat werk van hem waarin kritiek aanwezig is. Hij is geen lafaard die altijd de gemakkelijkste weg koos. Neem zijn 13de symfonie waarin hij het opneemt voor de joden, tegen het Russische antisemitisme. En ja, er zijn een paar ongelukkige zaken gebeurd, de ondertekening van die brief tegen Sacharov, maar hij heeft ook brieven geschreven om voor mensen een betere behandeling te krijgen. En hij is vaak misbruikt door mensen om hun eigen ideologie te verdedigen. Verschillende kampen probeerden hem voor hun kar te spannen. Het een strijd van jaren geweest om in veiligheid te proberen overleven onder die machthebbers, om gewoon te kunnen doen wat hij wou: gerust gelaten worden en componeren.” 

En dus blijkbaar zijn er ook vele jaren nodig om dat beeld van Dmitri Sjostakovitsj genuanceerd bij te stellen.  Andere Russen staan ook op het programma. Alhoewel. Sergei Rachmaninov zocht zijn heil in de Verenigde Staten. Van Collegium Vocale krijg je zijn Vespers te horen. En van Alfred Schnittke, die naar Duitsland emigreerde, krijg je een In memoriam Sjostakovitsj én zijn derde strijkkwartet. 

In de geest van Schönberg

In de 20ste eeuw veranderde de muzikale wereld grondig. Neem nu Arnold Schönberg met zijn Verein für musikalische Privataufführungen. Geen openbare concerten meer, zelfs persmensen moesten buiten blijven, alleen ‘kunstenaars en kunstvrienden’ waren toegelaten. We schrijven 1921. Honderd jaar later heeft het Alban Berg Ensemble Wien, in die geest van Schönberg, naam gemaakt met het uitvoeren van “miniatuurversies van grote meesterwerken”. Ze brengen klassiekers van de 20ste eeuw: het Adagio uit Mahlers onafgewerkte 10de, de Kammersymphonie van Schönberg (arr. Webern!) en de Rosenkavaliersuite van Strauss. Twee uitstekende performers – je kent ze van de Elisabethwedstrijd – Severin von Eckhardstein en Liebrecht Vanbeckevoort – spelen als pianoduo zelden uitgevoerd 20ste-eeuws werk. Messiaens Visions de l’Amen en de Symphonie Liturgique van Honegger waarvoor Sjostakovitsj (alweer hij) een versie schreef voor pianoduo. Nog meer piano op het New York-Paris concert: Gershwin, Feldman, Ravel, Varèse. En klavierman Anthony Romaniuk, een Australische Belg kan je hem noemen, komt langs met Bartók, Crumb, Adams, Ligeti, Ives, … En zelfs met Bach. Hij exploreert de klanken van die muziek op instrumenten met verschillende timbres. 

In het programma dus altijd die zorg om bekend en onbekender werk uit ‘20-21’, te brengen als muziekklassiekers voor morgen. Ook al hebben velen het nog altijd over hedendaagse muziek als ze werk uit die 20ste eeuw bedoelen. En ja, het is ‘nabij’ verleden. Wil je toch nóg iets anders? Een stukje oudere geschiedenis misschien? Leuvens componist Jeroen D’hoe arrangeerde het Stabat Mater van Orlandus Lassus, er is ook een octet van Schubert te vinden en, waarom niet, de Grosse Fuge van Ludwig Van Beethoven.  

Voor het echte heden moet je ook het verlengde weekend van dat andere festivalluik bijwonen, Transit. Daar vind je volop “de live-factor in onze hoogtechnologische tijden”. Hier dus de uitvoerders en componisten, echt van vandaag, met inbegrip van elektronische en multimediale middelen. Ook al bracht het afgelopen COVID-jaar ons veel degelijke streaming, nu is het weer tijd voor gezonde live! 


  • WAT: Festival 20-21, Muziekklassiekers van morgen
    Transit, The Sound of Tomorrow
  • WAAR: verschillende locaties in Leuven
  • WANNEER: ‘20-21’: van 27 september tot 28 oktober 2021
    Transit: van 22 tot 24 oktober 2021 
  • WIE: voor uitvoerders en programma, zie https://www.festival2021.be/

Details:

Titel:

  • Het Festival 20.21 in het jaar 2021

Blijf op de hoogte

Elke donderdag sturen we een nieuwbrief met de meest recente berichten op onze website

– advertentie –