Gouden Label – Carrière Weinig finales van een Elisabethwedstrijd zijn zo bijgebleven als die legendarische finale van 1983. Er was natuurlijk de bizarre winnaar Volondat, maar zowat iedereen was het er toen over eens dat er meerdere winnaars hadden kunnen zijn, Volondat niet meegerekend. Het niveau was toen, net als in het ‘Russenjaar’ 1975 of net als in 2007 en 2010 zeer hoog wat de eerste 3 tot 6 laureaten betreft, waar ik niet mee gezegd en geschreven wil hebben dat de anderen de moeite niet lonen, integendeel.
Eén van de laureaten van die sessie ’83 was de Braziliaanse Eliane Rodrigues. We horen haar niet zo vaak ook al woont ze al jaar en dag in het Antwerpse met haar man, kinderen en moeder – ooit nog een sterballerina in Brazilië. Zaterdag 22 september, de dag nadat de herfst begon en dat voelden we aan de avondkoude, speelde Rodrigues thuis in het kerkje dat eruit ziet als een multifunctionele feestzaal van Schilde-Bergen.
Een fee en wel een échte
Daar verscheen ze, zoals altijd, als een soort fee, in haar toch wel exotisch aandoende solistenkleed, haar zwarte blinkende weelderige haardos en met de haar typerende brede glimlach altijd recht uit het hart. Eliane Rodrigues. Pianiste eerste klas, wereldklasse. Zo kwam ze altijd op me over, vandaag ook? En of!
Frédéric Chopin (1810-1849), Ballade 1 in g mineur, opus 23. Wie kan het nog schelen of je deze muziek nu op Chopins piano hoort of op een moderne vleugel zoals nu? Juist: niemand als je Rodrigues hoort spelen. Nooit eerder overkwam me het verhaal als een ballade, eerder als een meesterwerk van Chopin,een wonderlijke compositie voor zijn lievelingsinstrument. Maar nu volgden de beelden van een ware ballade elkaar op: onrust, droom, daad, berusting, twijfel, zelfovertuiging, meesterschap, vreugde, verlies en overwinning. Imponerend, dat was het en nog indrukwekkender en adembenemend werd de Prelude in g mineur opus 23 no.5 van Sergei Rachmaninov (1873-1943) gespeeld. Alhoewel, gespeeld? Dit is niet meer het juiste woord. Muziek ‘spelen’, het is een uitdrukking die we gewend zijn maar ze is dikwijls niet juist. In deze was het muziek vertolken, beleven en er één mee worden.
Nog twijfels? Dan werden die wel weggetoverd in het spel – welja, spel – van de fee die bij volle maan de zoete liefdesdroom van een zwevend koppeltje aan een of ander meer in de vrije natuur vorm geeft. Die fee moet de hand vastgehouden hebben van Claude Debussy (1862-1918) toen hij zijn Claire de Lune componeerde en die fee was ook in de zaal in de persoon van Eliane Rodrigues. Helaas kon de fee het lot niet wijzigen van de ter dood veroordeelde wiens verhaal Maurice Ravel (1875-1937) in zijn beroemde Gaspard de la nuit vertelt. Enkele weken geleden hoorden we het werk nog uitgevoerd worden door Emmanuel Despax die het verhaal heel anders interpreteerde met de nadruk op het angstige, heftig beleefd door de veroordeelde. Rodrigues pakt het anders aan. In Le Gibet hoor je het klokje in de verte, het stopt niet, de tijd tikt en de bijna dode weet het maar verdringt het, nadenkend over wat was, wat komt, het heeft iets spookachtigs of is het mystiek? Net daarvoor, in Ondine ontkent hij het lot, geniet hij valse rust ook al heeft hij een vreselijke nachtmerrie. Scarbe… het zijn echt de laatste minuten en dan… ter dood… Luguber is het en toch niet, Rodrigues verlost de man uit zijn lijden. Sterk.
En dan? Dan is het werk van de pianiste zelf aan de beurt. Uit haar reeks van 16 stukjes ‘Momentos Musicais’ speelt ze nummer 14 en 12: Espelho (De Spiegel) en Miudihno (een Braziliaanse dans). Of je het wilt of niet, je hoort dat deze grote dame aan het klavier iets heeft met Chopin. Hij is aanwezig zonder dat hij domineert of zonder dat zij haar eigenheid ondergeschikt stelt aan Chopin. Tijdloze, harmonieuze werkjes, rijk aan klank en sentiment. Rodrigues kan haar rijke belevingswereld niet verhullen… Mooi!
Na de pauze mogen we meedansen met Rapsodie Espagnole van Isaac Albeniz (1860-1909). Je ziet de Spaanse danseressen met hun brede rokken, hun lange losse zwierende haren, de castagnetten kletsen op de Spaanse ritmes. Even vakantie dus, het mag want na deze Spaanse uitstap is het meer dan ernst: de Appassionata van Ludwig Van Beethoven (1770-1827) dompelt ons onder in de geniale wereld van die schitterende man die ondanks zovele tegenslagen, die rotzieke oren en niet vervulde liefde ons een rijkdom naliet die we nooit echt geheel zullen kunnen vatten.
Hoe deze vertolking toch omschrijven? Hoe?? Hoe??? Emotie raakt je diep in de buik en je krijgt een brok in de keel. Die edelvrouw die de goede Ludwig altijd als de zijne zag, ze krijgt vorm en wordt de zijne tijdens deze uitvoering. Het houten beeld van de gekruisigde Christus dat terzijde de piano hangt, transformeert als het ware in een goedkeurende Van Beethoven. Vandaag wordt vervuld waar hij altijd naar trachtte, die nooit gestilde hunker naar een blijvende, eeuwige geliefde…
Natuurlijk is het publiek zeer dankbaar en nog dankbaarder is de pianiste, die échte fee. Ze geeft er nog twee knappe korte vrolijke bisnummers bovenop. Het is meer dan een bravo waard…
Na enig overleg met op de eerste plaats mezelf, luisterend naar die Appassionata ben ik zeker: dit is niet zomaar een Gouden Label waard. Eliane Rodrigues heeft zoveel meer op haar palmares… Overleg met de collega’s recensenten volgt. Ja, ze verdient echt een andere prijs. Welke? Dat verneem je nog wel, later tijdens dit concertseizoen. Noteer alvast dat je Eliane Rodrigues zal kunnen begroeten tijdens Vijf Jaar Gouden Labels, 23 juni 2013 in de Stadsschouwburg van Mechelen…
