Met de CD Extinction Events and Dawn Chorus presenteert de Australische componist Liza Lim een unieke klankwereld. Haar muzikale aanklacht tegen de plasticvervuiling van de oceanen is huiveringwekkend. In tijden van corona komt dit instrumentale werk als geroepen. De natuur neemt het woord.
Liza Lim (1966, Perth) schrijft orkestrale muziek en opera’s die gekenmerkt worden door een uitgekiend samenspel van verschillende muzikale culturen. Er zijn spetterende kleuren en een tomeloze energie die direct uit de buik lijken te komen. Haar opdrachtgevers zijn niet de minste: Los Angeles Philharmonic, Arditti Kwartet, BBC Symphony, Ensemble InterContemporain, Holland Festival, etc. Inhoudelijk worden haar composities beïnvloed door achtereenvolgens de esthetiek van de Aboriginals, Aziatische rituelen, Soefi-poëzie over verlies en ontheemding, en ecologische rampspoed. Lim is verbonden als docent compositie aan het conservatorium van Sydney.
Sluipmoordenaar
Liza Lim voelt zich aangesproken door het werk van de filosoof Timothy Morton. Hij onderzoekt fenomenen die zo groot zijn dat zij ons verstand te boven gaan. Een voorbeeld is klimaatverandering. Dit verschijnsel kunnen wij slechts voor een deel bevatten en dan vooral de effecten ervan. Lim’s muzikale noodkreet betreft de verwoestende kracht van de zogenoemde gyren – immense circulaire stromen van plasticafval die als kwallen in de oceanen klotsen. Het is een terra incognita van plastic. De gyre van de Atlantische oceaan is een brij ter grootte van de staat Texas. Deze kleverige soep krimpt en breidt uit. Maar het is een sluipmoordenaar: de afbraak is nooit volledig. De resterende kleine deeltjes worden door vissen als voedsel aangezien. Liza Lim verwijst in haar commentaar dan ook naar opengesneden Albatroskuikens waarvan het spijsverteringsstelsel min of meer geheel uit plastic bestond. De ongemakkelijke waarheid is dat zich in 2050 meer plastic dan vis in de oceanen zal bevinden.
De luisteraar wordt onbarmhartig meegetrokken in dit proces van verval en apocalyptische eindigheid. De uitvoerenden zijn 12 musici van Klangforum Wien met 4 rietblazers, 3 koperblazers, 3 strijkers (waaronder Sophie Schafleitner) plus piano en percussie. Zij creëren een sfeer van verlangen maar weten dat de catastrofe elke maat dichterbij komt.
Het eerste van vijf delen (Anthropogenic debris) bevat hyperbolische glissandi, plotselinge wendingen in het register, krabben en schuren, elliptisch meanderende motieven, klakken met de tong, wanhoopskreten van vogels die zullen uitsterven, hese openingsmaten, knallen en bonzen, wenden en keren – de luisteraar waant zich verstrikt in het inferno van de voortrazende gyren.
Het laatste deel (Dawn Chorus) is een verwijzing naar de realiteit: de geluiden van vissen die tussen de koraalriffen reageren op het lichtspel van een zonsopgang. Klikkende en raspende geluiden, mompelende, toeterende en dreunende motieven wisselen af met de contrafagot die extreem lage tonen produceert. Ook wordt gebruik gemaakt van de Waldteufel (“rommelpot”) die het geluid van een krakende deur imiteert en Windwands, houten ratelaars die het geloei van wind reproduceren.
Sommige delen zijn voor het menselijke oor nauwelijks waarneembaar. Lim heeft daar een bedoeling mee. Zij wil duidelijk maken dat wij luisteren naar muziek die wij niet kennen, laat staan begrijpen, en dat wij een toekomst tegemoet gaan die misschien niet voor ons is bedoeld. Dankzij Liza Lim spreekt de natuur ons rechtstreeks aan. Dat is even wennen.
- WAT: Liza Lim – Extinction Events and Dawn Chorus
- WIE: Klangforum Wien o.l.v. Peter Rundel, Sophie Schafleitner (viool)
- UITGAVE: KAIROS – 0015020KAI
- FOTO’S: mt
- BESTEL HIER: JPC
