Uit het globale programmapakket distilleert deSingel nog elke maand een festival van klein tot groot. Van 1 tot 4 februari was dat MYSTERIA. Kunstenaars brengen het publiek in contact -zowel visueel als auditief- met het mysterieuze, het mystieke, het ongrijpbare. En of daar belangstelling voor is in deze geseculariseerde maatschappij!
Vrijdagavond full house. In de Rode Zaal staat de dansproductie Mysterie Sonatas / for Rosa waarin Anne Teresa De Keersmaeker het motief van de roos — al van oudsher het symbool van het mysterie — met de barokke Rozenkranssonates van Heinrich Biber verbindt. In de Blauwe Zaal een ingetogen, bijwijlen etherisch concert met composities van Dmitri Sjostakovitsj, Johann Sebastian Bach en Arvo Pärt. Uitvoerders waren Ralph van Raat op piano en Sylvia Huang op viool.
Met een grote fascinatie voor het oeuvre van Arvo Pärt koos ik deze keer niet voor een dansuitvoering maar voor het concert.
MYSTERIA
Ook Ralph van Raat heeft een boontje voor de Estse componist. In dit concert doorkruist hij de wereld van Pärt, zoals deze zich uitstrekt tussen brutale avant-garde en zoete ‘tintinnabuli’. Uitstapjes zijn er ook naar Bach en Sjostakovitsj, die beiden een belangrijke invloed op Pärts ontwikkeling hebben gehad. Ralph van Raat neemt de grootste brok van het concert voor zijn rekening. In enkele composities treedt Sylvia Huang ook aan.
Als openingswerk: Prelude en fuga nr. 18 in f, opus 87 van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) uit een cyclus van pianostukken in navolging van Het Wolthemperiertes Klavier van J.S. Bach. Gevolgd door Sonatine voor piano nr. 1, opus 1/2, Sonatine voor piano nr. 2, opus 2/2 en Partita voor piano, opus 2 van Arvo Pärt (°1935). Composities uit de beginperiode van zijn carrière toen hij nog zoekende was en onder invloed stond van onder meer Béla Bartok, Sergei Prokofjev en Dmitri Sjostakovitsj. Hij experimenteerde graag met diverse compositietechnieken. Ralph van Raat heeft een beheerste manier van spelen, de parelende klank van de piano doet de rest. Als derde werk voor de pauze komt grootmeester Johann Sebastian Bach (1685-1750) aan de beurt met zijn Sonate voor piano en viool nr. 6 in G, BWV 1019. Sinds ze in mei 2019 laureaat werd in de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool en in datzelfde jaar de Cecilia-prijs voor Jonge Musicus in ontvangst mocht nemen, gaat de muzikale carrière van de jonge Sylvia Huang in stijgende lijn. De muziek van Bach heeft zowel een aura van magie als een goddelijke vorm. Een van de meest originele kenmerken van de Sonates voor viool en piano nr. 6 in G, BWV 1019 is de verbeelding van Bach in harmonische, melodische en contrapuntische termen. De rechterhand van de pianist en de viool moeten elkaar constant antwoorden, terwijl de basso continuo aan de linkerhand van de pianist is toevertrouwd.
Was het eerste deel voor de pauze nog vrij energetisch, het deel na de pauze is introvert, beloken. Een schoolvoorbeeld ook van traditie en vernieuwing. Te beginnen met “Schafe können sicher weiden” uit de Cantate Was mir behagt, ist nur die muntre Jagd, BWV 208 van J.S. Bach in een arrangement van Egon Petri (1881-1962). Het is een niet-kerkelijke wereldlijke gelukwenscantate die Bach in 1713 componeerde. En dan voeren beide instrumentalisten Ralph van Raat en Sylvia Huang het publiek binnen in het universum van Arvo Pärt, muziek ontdaan van alle bombarie, uitgepuurd tot de essentie. Pärt verliest zich niet in de oneindigheid van details. Zijn muzikale maturiteit is van een puurheid en dosering. Noten als fijn filigraan. Te beginnen Für Alina, een korte pianosolo opgedragen aan Alina, de dochter van een vriend van de familie. Volgen nog Fratres, Für Anna Maria en Spiegel im Spiegel. Tussen beide instrumentalisten ontstaat chemie. Ralph van Raat laat de stilte klinken die integraal deel uitmaakt van de compositie. Het publiek is een en al aandacht, geraakt door de schoonheid en vredigheid van de composities. Er wordt gemusiceerd in een gewijde stilte. Muziek als een fluweelzachte streling, waar je helemaal zen van wordt. Etherische sferen om je in te verliezen.
Pärts werk kent een groot publieksbereik. In 2020, 2021 en 2022 hebben de luisteraars van de klassieke VRT-zender Klara, Arvo Pärt met Spiegel im Spiegel op de eerste plaats in de Klara Top-100 gestemd.
Kunst, als onderdeel van expressie, is in grote mate ontwikkelingsdynamica. Kunst toont wat anders niet gezien wordt. De spiegel afschrapen om te zien wat er achter de glans schuilgaat. Het is het voorrecht van de kunstenaar om de spiegel van ons bestaan op te blinken tot elk detail haarscherp en/of vervormd is en op ons hele wezen teruggekatapulteerd wordt. Precies dat vermag Arvo Pärt en daarin schuilt ook zijn virtuositeit.
WIE: Sylvia Huang [viool], Ralph van Raat [piano]
WAT: Sjostakovitsj, Bach, Pärt
WAAR: deSingel (Antwerpen)
WANEER: 3 februari 2023 om 20 uur
