De wereld draait door, niettegenstaande alle ellende, virussen, enz. De cultuursector kreeg de ene na de andere uppercut te verwerken. Eindelijk mogen de concertzalen weer open maar die mogen slechts met mondjesmaat, 200 personen, gevuld worden. De Blauwe Zaal van de Singel telt meer lege stoelen dan die bezet met publiek. Deze lege stoelen staan er bij met een stille schreeuw om gevuld te worden. 

Vanuit de dagdagelijkse realiteit is het contextualiseren: een nieuwe wereld, daar dromen we allemaal van. De zon komt op, de avond valt en dan is het heerlijk om te genieten van muziek. Laten we het in deze tijd van het jaar bestempelen als een nieuwjaarsconcert met de beloftevolle titel ‘A New World’. 

Het programma is samengesteld uit drie werken: vooreerst een creatie van Daan Janssens En attendant personne, het concerto voor viool in D, Op. 35 van Erich Wolfgang Korngold en als sluitstuk de Symfonie nr. 9 in e, Op. 95 “Uit de Nieuwe Wereld” van Antonin Dvořák. Drie verschillende muziektalen naast elkaar met orkestraal spektakel, innige passages en compositief vol melodische wendbaarheid. Composities op de golven van de tijd uit de 19^de, 20^ste en 21^ste eeuw waarbij het orkest de kans krijgt om zeer uiteenlopende facetten van hun kunnen te tonen. Als solist werd beroep gedaan op een topmuzikant, de eigenzinnige Nederlandse stervioliste Rosanne Philippens, een dame die wereldwijd furore maakt. 

Dirigent

Zoals u reeds in een voorgaand artikel kon lezen ging Martijn Dendievel in het voorjaar van 2018 van start als assistent-dirigent bij Symfonieorkest Vlaanderen. Vanaf seizoen 2023-2024 zal hij zijn assistentschap bij het orkest verder zetten als ‘associate conductor’. Tijdens die periode zal hij zich toeleggen op het oeuvre van Dvořák. ‘A New World’ is de eerste officiële productie die hij zelfstandig leidt. Hij gooit zich met hart en ziel, een dirigent die zijn muzikanten kan bezielen en vitaliseren.

Daan Janssens: creatie En attendant personne

Toen Daan Janssens gevraagd werd om een nieuw werk voor Symfonieorkest Vlaanderen te schrijven, en meer bepaald voor het concert ‘A New World’, ging hij daar gretig op in. Hij is associatief te werk gegaan om een waardig werk te creëren als tegenhanger van beide andere werken, gevestigde waarden. In het begin van vorige eeuw waren componisten op zoek naar nieuwe klankwerelden. Daarbij liet Janssens zich inspireren door de Frans/Amerikaanse componist Edgar Varèse, die bekend werd met een weinig omvangrijk maar uiterst vooruitstrevend oeuvre. Ook zijn er aanknopingspunten met onze maatschappij, waar het individu soms overspoeld wordt en verdrinkt in de massa. Het resultaat is vrij experimenteel en impressionant.

Zijn compositie begint met een sonoor stukje solofluit dat verdrongen wordt door een gigantisch grote uitbarsting van orkestraal geweld. De dramaturgische opbouw ontwikkelt zich zo verder: solo instrumenten worden afgewisseld met grote orkestrale erupties, het individuele tegenover het collectieve. Het is een soort concerto grosso geworden. Centraal staat de uitvoerige cellosolo. Het einde zwelt aan tot een knallend slotakkoord. 

Wolfgang Korngold: Concerto voor viool in D, Op. 35 

Het werk van Korngold is min of meer aan een revival toe. Afkomstig uit het Tsjechische Brno, gooide hij als tiener reeds hoge muzikale ogen. Als jonge muzikant reisde hij in de voetsporen van Mozart heel Europa door. In 1934 kwam Korngold voor het eerst in Hollywood met de opdracht voor muziek bij de film A Midsummer Night’s Dream. Het begin van een samenwerking die twaalf jaar zou duren. 

In een interview gepubliceerd in een Weense krant, we schrijven 1937, vertelde Korngold dat hij aan een Vioolconcerto werkte met het rapsodische hoofdthema uit de film Another Down met Errol Flynn in de hoofdrol. Een eerste opvoering was eerder een fiasco te noemen. De Tweede Wereldoorlog verhinderde Korngolds terugkeer naar Europa. Met zijn Joodse bloed was het ook veiliger voor hem om in Amerika te blijven. In 1945 boog hij zich weer over het vioolconcerto. Op een ingenieuze manier verwerkte hij muzikaal materiaal van nog drie andere films. Op 15 februari 1947 vond de première plaats in het Amerikaanse St. Louis met Jascha Heifetz als solist en het Los Angeles Philharmonic. 

Hier treedt de bevallige Rosanne Philippens aan voor deze aartsmoeilijke solopartij. Haar mooie, ranke lichaam golft tijdens haar expressieve spel mee op de golven van de muziek. Korngold is er niet alleen in geslaagd een boeiende en gevarieerde solopartij te schrijven, geraffineerd en uiterst complex, ook het orkest kan zich uitleven. De vertolking van Rosanne Philippens, zij speelt op een uniek instrument de 1727 ‘Barrere’ Stradivarius, balanceert tussen het rationele en emotionele. Met technisch meesterschap brengt ze een pakkende vertolking. In haar spel is ze al even fijnbesnaard als temperamentvol.

Antonin Dvořák: Symfonie nr. 9 in e, Op. 95 “Uit de Nieuwe Wereld”

Zijn Stabat Mater, de Slavische dansen en verschillende symfonische, vocale en kamermuziekwerken maakten Dvořák beroemd. De ervaring als orkestmusicus stelde hem instaat om een klassiek en hedendaags repertoire van binnenuit te ontdekken. Het einde van de 19^de eeuw was de gouden tijd van de filantropie in Amerika. Veel vrouwen van steenrijke ondernemers speelden een belangrijke rol. Een van hen was Jeannette Meyers Thurber, een muzikale dochter van Deense immigranten. Met het fortuin van haar man richtte ze het National Conservatory of Music of America op. Ze had een bekende naam nodig om Amerika muzikaal op de kaart te zetten. Dvořák was toen op het toppunt van zijn kunnen. Ze nodigde hem uit. In september 1892 zette hij voet aan wal in New York. Na zich te hebben ingewerkt en de sfeer te hebben opgesnoven begon hij aan een nieuwe symfonie. 

Wat maakte deze plek zo uniek? Vanuit alle windrichtingen waren gelukzoekers naar Amerika afgereisd met hun verlangens, hun hoop, hun wens om iets nieuw te wagen: A New World! Met veel inlevingsvermogen  componeerde Dvořák een poëtisch en lyrisch werk. Het kreeg tijd om te rijpen en naar een diepe essentie te gaan: de eigenheid van het land, geïnspireerd door Afro-Amerikaanse spirituals, Indiaanse liederen en Amerikaanse vergezichten. Het groeide uit tot een waar epos. De melodische structuur en frisheid zijn tijdloos. De Symfonie nr. 9 en e, Op. 95 is verreweg zijn bekendste werk en groeide uit tot een van de populairste werken uit de romantische periode. 

Het Symfonieorkest Vlaanderen, onder de begeesterende leiding van Martijn Dendievel, speelde de sterren van de hemel en werd beloond met een minutenlange ovatie.

Informatie

WAT: A New World

WIE: Rosanne Philippens [viool], Symfonieorkest Vlaanderen o.l.v. dirigent Martijn Dendievel

WAAR: deSingel

WANNEER: vrijdag 14 januari 2022