***** Richard Wagner blijft als mens omstreden maar aan de geniale kwaliteit van zijn muziek twijfelt niemand. Dit boek over Richard Wagner verschijnt n.a.v. het jubileumjaar 2013. Barry Millington verleent toegang tot het leven en nalatenschap, werk en enscenering van een van de meest invloedrijke en controversiële persoonlijkheden in de geschiedenis van de muziek. 

***** Richard Wagner blijft als mens omstreden maar aan de geniale kwaliteit van zijn muziek twijfelt niemand. Dit boek over Richard Wagner verschijnt n.a.v. het jubileumjaar 2013. Barry Millington verleent toegang tot het leven en nalatenschap, werk en enscenering van een van de meest invloedrijke en controversiële persoonlijkheden in de geschiedenis van de muziek.

2013 wordt Richard Wagners  geweldig jubileumjaar, want ter ere van zijn 200ste verjaardag op 22 mei,  zijn er tal van activiteiten en evenementen voorzien.

Reeds tijdens zijn leven zorgde deze Sakser uit Leipzig, die de mensheid “Der Ring der Nibelungen"schonk, voor furore. Van welke aard die  was, vernemen we dankzij Barry Millington, die de mens "Richard Wagner" onder de loep neemt en  ingaat op zijn werk.

Richard Wagner (1813-1883) is ongetwijfeld een van de meest invloedrijke en meest controversiële  componisten in de geschiedenis van de muziek. In de loop van zijn carrière, produceerde hij een stroom van fascinerende werken die de muzikale conventie uitdaagden door hun rijkdom en tonale experimenten, en die  de weg baanden voor het modernisme. Het boek behandelt een brede waaier aan thema's, waaronder Wagners eigen inspiratiebronnen, zijn fetish voor exotische zijde, zijn relatie met zijn (tweede) vrouw, Cosima, zijn minnares, Mathilde Wesendonck, het antisemitisme, al dan niet onmiskenbaar aanwezig  in zijn opera's, het filmisch karakter van zijn verhalen en personages, en de turbulente erfenis van zowel de Bayreuther Festspiele als van het Wagnerisme in het algemeen.

De korte hoofdstukken vormen d.m.v. een gevarieerde wisselwerking tussen tekst en beeld, een veelzijdig, haast organisch  geheel. De auteur licht ook de personages toe met wie Wagner gerelateerd was en die hem beïnvloedden, en besteed uitgebreid aandacht aan de geschiedenis van de receptie.

Uitstekende  introductie

Millington gaat uitgebreid in op de dertien opera’s die de kern vormen van  Wagners oeuvre, en precies hier is het fotomateriaal het sterkst, omdat historische illustraties en foto’s, de Wagnerproducties tot in onze tijd, aanschouwelijk maken. Dit boek is  eigenlijk een kijkboek met tekst en voor wie kennis wil maken met de wereld van Wagner, is het  boek een uitstekende  introductie.

De grootste sterkte van het boek zijn die hoofdstukken over Wagners opera's. Millington beschrijft de inhoud, maar ook de ontstaansgeschiedenis en geeft achtergrondinformatie, bvb. "Kaum war ich um die Mittagszeit in mein Bad gestiegen, als ich von solcher Sehnsucht, den Lohengrin aufzuschreiben, ergriffen ward, dass ich, unfähig, die für das Bad nötige Stunde abzuwarten, nach wenigen Minuten bereits ungeduldig heraussprang, kaum die Zeit zum ordentlichen Wiederankleiden mir gönnte und wie ein Rasender in meine Wohnung lief, um das mich Bedrängende zu Papier zu bringen." (Wagner in 1845,  in Marienbad).

Het boek gaat ook over de mens Wagner en de mensen die hem beïnvloedden. Zijn vrouw Cosima, bvb., de dochter van Franz Liszt: "Foto's van Wagner en Cosima met vrienden werden zorgvuldig geënsceneerd om te verbergen dat Cosima groter van gestalte was dan de man naar wie ze zo opkeek”. Maar voor diegenen onder U die  meer verwachten,  gaat Millington niet in de diepte. Zijn hoofdstuk over Cosima “Schweigen und Leiden”, is kort maar is  vergezeld  van veel foto's. Voor wie Wagner wil leren kennen, is dit een uitstekend boek. Millington gaat van de ene persoon naar de  andere, Wagner en zijn vrouwen, Wagner en zijn vriendschappen, Franz Liszt,  koning Ludwig II, Friedrich Nietzsche e.v.a..

De auteur vertelt ons hoe het idee tot stand is gekomen om speciaal voor de “Ring des Nibelungen” een eigen Festspielhaus  te bouwen en vertelt over de dood van Wagner, na een hartaanval in Venetië. "Das Begräbnis fand auf dem Grundstück von Wahnfried im engsten Familienkreis statt. Apotheose, also die Verherrlichung eines Menschen und der Totenkult, beide von angemessenen heldenhaftem Format, sollten folgen."  

Ook besteed de auteur, uitgebreid aandacht  aan de tijd tijdens het Derde Rijk en aan het geschil over de soevereiniteit van de heuvel in Bayreuth.

De magie van Wagner

Wat is dat toch met die magie van Wagner, met die muzikale theaterstukken die een wereldwijd publiek fascineren en bijna hypnotiseren? Wat is dat toch met die muziek die Thomas Mann  in zijn “Buddenbrooks” omschreef als “parfümierten Qualm, in dem es blitzt"? („Dies ist das Chaos! Dies ist Demagogie, Blasphemie und Wahnwitz! Dies ist ein parfümierter Qualm, in dem es blitzt. Dies ist das Ende der Moral in der Kunst!“, uitlating van Pfühl, Hanno Buddenbrooks  pianoleraar).

Millington behandelt in dertig, voor iedereen begrijpelijk geschreven hoofdstukken, het effect van Wagner tot vandaag, zijn werk, zijn leven, zijn karakter en zijn ideologie. Zijn teksten en citaten worden visueel aangevuld met goed geselecteerde foto's en illustraties, die Wagners biografie en zijn politiek denken, en aspecten van de productiegeschiedenis, aanschouwelijk maken. Een boek dat in de eerste plaats kan worden aanbevolen omwille van zijn vrij taalkundige eenvoud. Een boek dat de fascinatie voor Wagner verklaart met een objectiviteit, vaak voorbehouden aan niet-Duitse Wagner experts, en vele misvattingen, vooroordelen  en beoordelingsfouten verdrijft.

Het boek is een vlot leesbaar verslag van het leven en de intellectuele carrière van Richard Wagner en doet mij, door de vlotte teksten en de vele illustraties, denken aan het deel over Wagner in onze vroegere reeks “Genie en wereld” van Heideland-Orbis uit 1971. Weet U nog? Onder de talrijke illustraties, nogal wat minder  bekende, o.a. van recente producties. Op het gebied van antisemitisme en nationalisme, streeft de auteur  naar objectiviteit en eerlijkheid. Zo citeert hij in zijn hoofdstuk 10, „Aufstieg und Fall von Walhall“, Wagner-interpretaties als  "utopische Vision eines rassisch erneuerten, rein menschlichen deutschen Geistes, der von allen fremden (insbesondere jüdischen und französischen) Elementen gereinigt ist" (Simon Goldhill over de „Ring“ in zijn boek „Victorian Culture and Classical Antiquity: Art, Opera, Fiction, and the Proclamation of Modernity“, in de reeks Martin Classical Lectures, 2011), of Daniel H. Foster: „Siegfrieds Kampf sei eine Analogie zu Wagners Streben nach Vorherrschaft für den deutschen Geist. Während Fafner das französische Theater symbolisiere, stehe der Gesang des Waldvogels und Siegfrieds Kampf mit Fafner für das deutsche Kunstwerk der Zukunft“ (in „Wagner’s „Ring“ Cycle and the Greeks“, Cambridge University Press, 2010).

In een totaal van 30 hoofdstukken kunt u alles over Richard Wagner  leren, wat u moet weten over de componist en zijn leven, en over nog wat meer. De biografie heeft bijna een entertainmentwaarde, want het sleept u mee van de eerste tot de laatste pagina, en u heeft nauwelijks tijd  om op adem te komen. Wat u hier verneemt zijn interessante datagegevens en feiten, en interessante verhalen die danig boeiend worden verteld dat men tijdens het lezen bijna  letterlijk in een roes valt en Wagner van zijn meest persoonlijke kant leert kennen. Een boeiender leesplezier kan men zich nauwelijks voorstellen, vooral omdat je daarnaast tevens Franz Liszt, Ludwig II en andere beroemdheden uit de 19de eeuw ontmoet.

The Wagner Journal

Barry Millington is muziekrecensent (Chief Music Critic) bij de Londense “Evening Standard” en is de auteur en/of uitgever van ondertussen acht boeken over Richard Wagner. Zijn laatste boek, “Richard Wagner, the Sorcerer of Bayreuth”, werd in oktober 2012 gepubliceerd door Thames & Hudson. Hij is tevens verbonden aan  “Wagner 200”, (de London-based celebration of the bicentenary), is ook de auteur van The New Grove Guide to Wagner and His Operas  en de uitgever van The Wagner Compendium: A Guide to Wagner's Life and Music. Millington is ook de hoofdredacteur van The Wagner Journal.

The Wagner Journal is een tijdschrift dat Wagners werken wil onderzoeken vanuit musicologische, historische, literaire, filosofische en politieke perspectieven en de unieke aantrekkingskracht van deze eindeloos fascinerende componist in kaart wil brengen. Het tijdschrift heeft tot doel de theorie en praktijk van het organiseren en het uitvoeren van Wagner in contact te brengen met een breed publiek, om op die manier het begrip van zijn opera's als theater te bevorderen.

Als aanvulling op artikels, recensies van live opvoeringen, boeken, cd's en dvd's, publiceert The Wagner Journal regelmatig nieuwe (Engelse) vertalingen van proza van ​​Wagner, die voorheen alleen beschikbaar was in  vertaling van William Ashton Ellis (1852-1919).

De Wagner Journal verschijnt Drie Keer per jaar (maart, juli en november) en wordt gepubliceerd, zowel in gedrukte vorm als online. Individuele artikelen zijn ook beschikbaar om te downloaden. Het tijdschrift wordt uitgegeven en onafhankelijk verdeeld.