Wie de kwadratuur van de cirkel zoekt komt vaak uit bij poëzie. Of bij Squaring the Circle van Heleen Van Haegenborgh, dat afgelopen zaterdag in première ging bij Zindering, het festival rond de klank van stilte in Mechelen. De uitvoering was in handen van het slagwerkensemble GAME.
Het stuk voor vier slagwerkers en elektronica is geïnspireerd op de tekeningreeks Pi van Johan De Wilde. Wiskundigen hebben een speciale relatie met dat getal omdat Pi het begrip oneindigheid tastbaar maakt. Mede daarom is ook aandacht besteed aan het visuele aspect, een niet meer weg te denken hulpstof in hedendaagse klassieke muziek. Achter de spelers is een immense reproductie van een van de Pi-werken van Johan de Wilde opgehangen. De verticale veelkleurige banen vormen een fraai decor voor de vier installaties van zilverkleurige buisklokken, ook verticaal. Zelfs de aloude rookmachine is van stal gehaald om visueel te onderstrepen dat het getal Pi niet anders dan op de tast gevat kan worden.
De compositie begint met een kabbelend, ruisend beekje waarlangs de luisteraar meteen wordt meegetroond in een onverklaarbare vredigheid. In deze eerste passage oefenen de uitvoerders zich in de oneindigheid van het pianissimo. Ultrazachte strijkstokken strelen bekkens en de vibrafoon, hier een tikje op een houtblok, daar een minuscule beweging met knotsen, of een aarzelende streek langs een metalen plaat. Intussen laten de electronics op kousenvoeten lange tweeklanken binnenschuifelen, en vormt zich een mistige pedaaltoon. Licht en donker krijgen vorm door een ijle blokfluit en geraspte lage registers van de buisklokken. Het resultaat is een oneindigheid die desondanks is voorzien van structurerende elementen, zij het voorzichtig en precies. Voorzichtigheid wordt aangedragen door een wegstervende gong, precisie door ritmisch gegons van insecten.
Spanningsboog
De spanningsboog van de compositie krijgt reliëf dankzij een lang fortissimo, bestaande uit een combinatie van roffels op de Turkse trom en de pauk, scherpe aanslagen van de gongs, scheurende slijpbewegingen op de metalen platen, woedende roffels op de buisklokken met zo nu en dan een oerkreet vanuit de elektronica. Deze helse serie explosies en kogelregens heeft, hoe merkwaardig ook, een organisatorische functie. De cirkel wordt hier uitgedaagd door de kwadratuur. Het resultaat van dat gevecht is de ingetogenheid die erop noodzakelijk volgt.
Het slotdeel is een mengeling van zoetgevooisde roffels op de vibrafoon, met nauwelijks waarneembare strelingen van de gongs, subtiele tikjes met de zijkant van de hamer op de buisklokken en vage gestes op de randen en zijkanten van de grote drums. De geluiden gaan langzaam over in het druppelen van een zinken regenpijp, steeds stiller, steeds langzamer totdat voor ons mensen niets meer hoorbaar is. Wat blijft is een sterk vermoeden van oneindigheid, van poëzie.
WAT: Squaring the Circle voor 4 slagwerkers en elektronica van Heleen Van Haegenborgh
WIE: GAME (Aya Suzuki, Anita Cappuccinelli, Lucas Messler, Federico Tramontana)
GEZIEN: 11 december, Kunstencentrum nona, Begijnenstraat 19, Mechelen
BEELD: Johan De Wilde
ORGANISATIE: Zindering festival, Mechelen, 9-13 december 2021
TICKETS en INFO: www.zinderingfestival.be
FOTO’S: Wynold Verweij