Dat alles op een herfstige zondag in de kapel van het Hollands College in Leuven. Eerst krijgen we er Westerlincks Landschappen VI te horen, een strijkkwartet. Die Landschappen componeert hij telkens voor andere bezettingen. In maart van dit jaar nog is zijn Landschap VIII gecreëerd tijdens de inhuldiging van de eindelijk volledig gerenoveerde Leuvense Sint Pieterskerk. Westerlinck, 76 jaar ondertussen, is een geboren Leuvenaar, een hele eer voor hem. Het waren de sax van Kurt Bertels met de strijkers van het Ataneres Ensemble die Landschappen VIII toen brachten.
Nu waagde het Sonoro Quartet zich aan zijn Landschappen VI, voor strijkkwartet dit keer. Jong, beloftevol talent dat recent nog een prijs haalde in de Bartok-wedstrijd in Boedapest. Ze deden dat met het 1ste strijkkwartet van Bartok, voorwaar geen makkie. Ook het stuk van Westerlinck is niet evident. Heel sonore en open klanken, dat wel. Krachtig bij momenten, maar ook stil en melancholisch. De auteur schreef het in het Amerikaanse Florida. Zijn schoonzus woont er en hij trekt er regelmatig met zijn vrouw naartoe, ook als het hem moeilijk gaat. En dat was toen het geval tijdens een persoonlijk moeilijke periode.
Het ging niet meer, ik zag het niet meer zitten, wou eigenlijk ook doodgaan, sterven. Ik zei tegen mijn schoonzus: ik kom naar Florida om te sterven. En ik trok op m’n eentje naar een eilandje in de buurt, in de Golf van Mexico. Maar daar aangekomen ben ik beginnen componeren, aan een heel klein tafeltje, onder een trap weet ik nog. Elke ochtend, om 4 à 5 uur ‘s morgens begon ik te componeren, tot een uur of 8 en dan ging ik anderhalf uur wandelen, ging slapen tot na de middag, dan at ik en ging door met componeren. Zo heb ik dat drie weken na elkaar gedaan. En dat was zalig. Ik beleefde er een catharsis. Het was een afschrijven van vele problemen en spanningen die in mijn lijf zaten. En op het eind is er in dat Landschap een dans, met al die pizzicati en dat zegt: vooruit, vooruit, het is dramatisch, maar ga terug de wereld in, er is nog toekomst. Dat is eigenlijk dat “Landschap VI”.
Hij schrijft graag ééndelige werken waar alles in zit, trage delen, doorwerkingen, scherzo’s, in alle bewegingen het materiaal uitpuren, niet te lang, 15 à 20 minuten, waarin hij zijn fantasie vrij kan uitleven. Eigenlijk zijn het landschappen van mijn innerlijk leven, zegt hij.
Van op de eerste rij zat de auteur zeer aandachtig toe te kijken hoe het Sonoro Quartet zijn werk uitvoerde. Monkelend ook en tevreden. Het was perfect uitgevoerd. De twee violisten van dat kwartet, Jeroen De Beer en Mona Verhas, creëerden vervolgens zijn vierdelig Summer Music. Een werk gemaakt in volle 2020 coronatijden. Een licht en vrolijk zomerwerkje. Westerlinck noemt het “Inventionen” of een divertimento, een spel voor twee violen, uitdagende ontspanningsmuziek. In een van de deeltjes verwerkte hij overigens ook een Vlaams volksliedje Die Nachtegaele van Florimond van Duyse (1843-1910). Dat doet Westerlinck graag: hij schreef ooit een suite, Kerstburlesken voor viool en piano, gebaseerd op Vlaamse kerstliedjes.
In het programma kreeg Westerlinck dan geduchte concurrentie van groot gezelschap: Beethovens Serioso strijkkwartet. De Duitser schreef het toen hij al volop kampte met gehoorverlies, maar schitterend werk bleef schrijven. Ook dit somber én grandioze opus 95, dat hij zelf de ondertitel Quartett[o] serioso gaf. Over dit stuk hoeft niks meer gezegd, met die krachtige opener, dat Allegro con brio. Het Sonoro Quartet bracht het in die schitterende gelambriseerde kapel met een prachtige akoestiek, met veel brio. Misschien zelfs iets te veel. Maar goed, het is een vurig en jong kwartet. Vivace genoeg, maar soms moet je ook meer ingehouden kunnen spelen, meer serioso… We hoorden een zwaarmoedige Beethoven en zagen een gelukkige Westerlinck. Die Pulcheria-concerten op zondagmorgen in de kapel van het Hollands College verdienen ruimere bekendheid én belangstelling.
- WAT: Wilfried Westerlinck (°1945) – Landschappen VI en Summer Music | Ludwig Van Beethoven (1770-1827) – Strijkkwartet nr. 11 in f (opus 95)
- WIE: Sonoro Quartet [Mona Verhas en Jeroen De Beer (viool), Amaryllis Bartholomeus (altviool), Paul Heyman (cello)].
- WAAR: kapel van het Hollands College, Leuven (in de reeks Pulcheria-concerten)
- WANNEER: zondag 21 november 2021
