Auteur Bernard Cornelis
Opera Vlaanderen herneemt Mozarts Cosi Fan Tutte in de gekende regie van Guy Joosten (1997 en 2008/’09). Deze opera was de laatste in de samenwerking tussen Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) en librettist Lorenzo Da Ponte (1749-1838). Opera Vlaanderen heeft de drie Da Ponte-opera’s hervertaald naar een hedendaagse scenische regie.
Zo doen ze allemaal
Het oppervlakkige verhaal speelt zich af in een Napolitaans 4 sterren (of is het 3 sterren?) hotel. Het hotel als huis van satire. Het eerste bedrijf is een opera buffa, speels, onbezonnen, wellicht naïef, vrolijk en overmoedig. Het heeft alles van een lichtvoetige vakantie. In het tweede bedrijf, een opera seria, wordt alles ernstig en komen we in de stroom van het volwassendom.
Ditzelfde volwassendom voorspelt niet veel goeds als je de gescheurde muren met een afbeelding van de sater aanschouwt. Al snel ontbreekt de letter “e” bij het oplichten van “Hotel” en na de bruiloft licht enkel de “e” op. Het streven om in liefdesrelaties de waarheid te willen achterhalen, neemt soms extreme vormen aan. Zo ook bij Ferrando en Guglielmo en zeer zeker ook bij Don Alfonso. De oude kwelduivel Don Alfonso, geassisteerd door het onberekenbare dienstmeisje Despina, dirigeert de twee jonge, naïeve soldaten-mariniers tot een weddenschap. Vermomd proberen ze mekaars lief in te palmen waar ze uiteindelijk ook in slagen. Waar Dorabella vlugger overstag gaat, heeft haar zus, de rationele Fiordiligi, meer overtuigingskracht nodig. Als de weerstand bij hen barst, beginnen opeens de draaideuren van het hotel intens rond te draaien als een carrousel of eerder als een roulettespel. Despina blinkt uit in schizofrenie en neemt zowel de rol van dokter als advocaat op zich. Hoe diep is ze niet gekwetst.
Deze voorstelling refereert op het eerste zicht aan de onbetrouwbaarheid van de vrouw. Het lijkt wel dat de mannen mee worden gezogen in iets dat buiten henzelf ligt. Of houden de vrouwen hen een spiegel voor? Zoals de scène het publiek een spiegel lijkt voor te houden als reflectie van onze zielenroerselen: alles wat links was gepositioneerd komt rechts te staan.
Liefde en trouw worden uitgedaagd en gedragscodes van de heersende opvattingen over huwelijk worden onderuit gehaald. Heden ten dage lijkt me dit nog steeds relevant te zijn. Het romantische aspect van de menselijke liefde wordt hier in dit 19de eeuws dramma giocoso aan de kaak gesteld.
Wat vooral mijn aandacht trok tijdens de gehele voorstelling was de aanwezigheid van een zwarte steen die refereert aan de Duitse arts en astroloog Mesmer. Deze magneet is misschien wel hèt symbool van het gehele stuk. In dit spel worden de antagonisten en protagonisten tot mekaar aangetrokken in een staat van onbewuste hypnose en verdoving om dan tot bewustwording te komen. We hebben het gif, het arsenicum nodig om alles los te laten en de onvoorwaardelijke liefde te ontdekken. Maar zo ver zijn we nog niet aangezien in het dubbelzinnige slot de pauw recht veert en simultaan alles met de mantel der liefde wordt bedekt. Het ego blijft zich roeren.
Uitvoerders
De compositie werkt soms contradictorisch en in strijd met het libretto wat een duidelijke weergave is van de menselijke chaos.
Het is een symfonische opera gedirigeerd door Umberto Benedetti Michelangeli die deze muzikale schoonheid mee vorm geeft. Michelangeli is bekend van eerdere passages hier bij ons, onder andere ‘Die Schöpfung’ en ‘Die Entführung aus dem Serail’. Opvallend in deze symfonie is dat de declamatorische duetten een naadloos geheel vormen met de aria’s. Ontroerend is de dramatische kracht waarmee Cristina Pasaroiu met haar taaie stem uiting geeft aan de radeloosheid en wanhoop van Fiordiligi, terwijl de Turks-Nederlandse Aylin Sezer als de grappige Despina met haar ondeugende, lichte zanglijnen weet te beroeren.
Het bereik van Dorabella moet een evenwicht zoeken tussen respectievelijk de donkerte en de helderheid van haar twee tegenspeelsters.
Storend is het overdreven gesticuleren van de melodische tenor Sébastien Droy als Ferrando en bariton Riccardo Novaro die als Guglielmo de lichtere aria’s voor zijn rekening neemt, ze lijken wel poppenspelers terwijl ze de trouw bezingen. Hilarisch zelfs is het stuk waar ze vol enthousiasme de lof zingen van het leger. Treffend dan weer is de trompet die de ommekeer inluidt naar het besef van begeerte, zonde, zwakheid en ontrouw.
Deze zwierige opera amuseert en wordt zeker door het publiek gesmaakt.
Foto: Annemie Augustijns
