Nominatie Gouden Label – Het Festival van Vlaanderen Brussel en Toerisme Vlaanderen, lieten zich niet onbetuigd in de herdenking van de Groote Oorlog, één van de dodelijkste conflicten in de geschiedenis van de mensheid. Dit resulteerde in een monumentaal concert met koren uit alle windstreken. Negenendertig in totaal met vertegenwoordiging uit Europa, Azië en Amerika.

Nominatie Gouden Label – Het Festival van Vlaanderen Brussel en Toerisme Vlaanderen, lieten zich niet onbetuigd in de herdenking van de Groote Oorlog, één van de dodelijkste conflicten in de geschiedenis van de mensheid. Dit resulteerde in een monumentaal concert met koren uit alle windstreken. Negenendertig in totaal met vertegenwoordiging uit Europa, Azië en Amerika.

In alle culturen en hun muziekgeschiedenis speelt de stem een belangrijke rol. Is ‘zingen voor de vrede’ naïef te noemen? Waarschijnlijk wel. Nochtans is ‘1000 Voices for Peace’ een beklijvend en hoopvol signaal. In deze multiculturele maatschappij zoeken mensen naar binding. Zingen heeft alles in zich om mensen te verbinden en sluit ook aan bij een lange en rijke traditie van vooraanstaande musici die vonden dat samen musiceren en naar elkaar luisteren een bijzondere mobiliserende kracht heeft. 

Artistiek leider en coördinator

Het Festival van Vlaanderen Brussel legde dit grootse project vol vertrouwen in  handen van Anthony Heidweiller die hiermee niet aan zijn proefstuk was. Deze Nederlandse bariton is de stichter en artistiek directeur van het Yo-Opera Festival en het operagezelschap Buffo Operamakers. Van 2010 t/m 2011 was Heidweiller als Artist in Residence verbonden aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. In 2008 was hij de artistiek leider van het participatieproject Marco Polo in Amsterdam bij De Nederlandse Opera en in hetzelfde jaar ontving hij de bekende Prins Bernhard Cultuurprijs voor educatie. In 2010 en 2012 was Heidweiller verbonden aan het community project Sing Day of Song dat 2012 genomineerd was als een van de beste evenementen in Duitsland. Mega-projecten in goede banen leiden zit hem duidelijk in het bloed.

Opening

Nadat het koningspaar het publiek het academische kwartiertje op zich liet wachten ging ‘1000 Voices for Peace’ van start met een rechtstreekse verbinding met de bemanning van het internationaal ruimtestation ISS en een live boodschap van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon. Dat deze organisatie die o.m. instaat voor de mondiale veiligheid en de mensenrechten hier het woord nam plaatste de  vrede in sterk perspectief.

Sublieme opbouw

Anthony Heidweiller deelde het concert op in drie gemoedsstemmingen: onschuld, chaos en de rust om de toekomst hoopvol tegemoet te treden. Een brede dimensie die verklankt wordt in de complexe muziek. Voor dit kosmopolisch project opent het concert met werk van de Chinese componist Tan Dun, bij het brede publiek bekend van zijn soundtracks voor films als  Hidden Dragon. Het werk zet weemoedig in en zwelt dan aan. Centraal staat dirigent en violist Andres Mustonen die zijn talent als violist met verve ten toon spreidt. Geruisloos en respectvol nemen ondertussen de koren hun plaats in. Dit gebeurt in V-vorm, en levert een mooi beeld op. Het doet denken aan een vlucht zwarte vogels die in V-formatie door het hemelruim zweeft. De –V- ook van vrede. De 1.291 zangers, jong en oud, blijven niet als een monoliet op hun plek. Er is voortdurend beweging, met creatieve oplossingen om het geheel boeiend te houden. Naargelang de zangpartij nemen de tenoren, bassen, sopranen en alten een andere plaats in. De massa versus het individu, kind en volwassene, alles in een uitgebalanceerd evenwicht.

Anthony Heidweiller bespeelt vakkundig de ruimte: elke zijnis van de basiliek, de gaanderij boven, de hoofdbeuk. Een meisjes- en knapenkoor verplaatst zich vederlicht en zorgt telkens voor en frisse toets met hun heldere stemmen. Tussendoor worden ook gedichten en ooggetuigenverslagen gedebiteerd.  Alles vloeit naadloos in elkaar: Tijdens ‘Sunrise Mass-III – The City’ van de Noor Ola Gjeilo zwellen de stemmen aan in een orkaan van klank.

Terwijl Luc Tooten, eerste cellist bij Brussels Philharmonic, het sonore ‘El Cant dell ocells’ van de cellist Pablo Casals speelt, spreekt Herman Van Rompuy een vredeswens uit. De inhoud in een notendop: streven naar vrede is een werk van elke dag. Hij vraagt om meer overeenstemming in diversiteit, solidariteit en het streven naar meer te-vrede-nheid. Hopelijk hebben wereldleiders daar oor voor. In het Westen is een derde generatie geboren zonder de gruwel van oorlog te kennen. De generatie van de vrede.

Dramatische spankracht

In contrast met de volle klank van meer dan duizend stemmen staat de frêle klank van een fluitspeler gevolgd door ‘The Rider on a White Horse’ van de Russische componiste Sofia Gubaidulina, de muziek explodeert: luid, donker, dreigend in een wisselwerking van koor en orkest. Zij is een vurig bewonderaar van John Cage en maakt in haar werk graag gebruik van buitennissige geluiden: gezoem, geklop, gebulder van pauken en tamtams.

Met kleine subtiele bewegingen van de koorleden: zoals handen voor de mond, ogen en oren bereikt artistiek leider Anthony Heidweiller  ook dramatische spankracht.

Organiste Cindy Castillo vertolkt met panache ‘Preludium en Fugue van de Vlaamse organist-componist André Devaere. Devaere was soldaat bij het 27^ste Linieregiment en sneuvelde in de eerste oorlogsmaanden, amper 24 jaar oud. Dit alles leidde uiteindelijk naar de speciaal voor deze gelegenheid gecomponeerde creatie ‘Dies Illa’, een requiem in miniatuur van de Poolse componist Krysztof Penderecki. Een van de weinige hedendaagse componisten van de avant-garde die brede bekendheid verwierf. Een mijlpaal was de in 1961 voltooide compositie ‘Trauermusik für die Opfer von Hiroshima’. Hij  heeft het componeren voor monumentale bezettingen in de vingers.

Het Brussels Philharmonic en de 1.291 koorleden kregen voor dit werk versterking van de solisten: Johanna Rusanen,sopraan; Agnieszka Rehlis, mezzo-sopraan en Nikolai Didenko bass.

Pure ontroering

Krysztof Penderecki was persoonlijk aanwezig om de creatie van zijn werk bij te wonen. De bijna drieduizend aanwezigen bedankten hem met een overdonderend applaus.

‘Dies Illa’ met een rijke klankkleur zal zeker de geschiedenis ingaan. ‘1000 Voices for Peace’ overtrof alle verwachtingen. Zowat elke aanwezige kreeg kippenvelmomenten, niet van schrik maar van pure ontroering om zoveel eensgezindheid en schoonheid. Dit prestigieuze concert werd prachtig in beeld gebracht door de VRT.

Wat dit muzikale verbroederingsproject zo uniek maakt is de pure inzet van iedereen. Alle deelnemers zullen wis en zeker een blijvende herinnering koesteren aan dit muzikale en emotionele antwoord op de gruwel van W.O.I. Het Festival van Vlaanderen Brussel verdient alle lof om dergelijk groots project in goede banen te hebben geleid.