De gehele Vlaamse koorwereld is in rouw; ze heeft haar peetvader verloren.
Vic Nees, geboren op 8 maart 1936, was een Vlaams componist en dirigent. Hij wordt terecht beschouwd als een van de belangrijkste hedendaagse koorcomponisten in Vlaanderen.
Onder invloed van zijn vader, Staf Nees, die stadsbeiaardier van Mechelen, was Vic al van jongs af aan met muziek bezig: hij verving zijn vader geregeld op het orgel van de Mechelse OLV-van-Hanswijkbasiliek. Hij zong in het grote Sint-Romboutskoor onder leiding van mgr. Jules Van Nuffel.
Aan het conservatorium van Antwerpen studeerde hij bij grote namen als Flor Peeters en Lodewijk Mortelmans. Hij haalde er eerste prijzen harmonie, contrapunt, fuga compositie. Nadien vervolmaakte hij zich als koordirigent bij de befaamde Kurt Thomas.
Hoewel Vic hoofdzakelijk voor de koormuziek in Vlaanderen enorm veel betekend en gedaan heeft, is hij als componist ongelooflijk belangrijk voor de vernieuwing die hij in gang gezet heeft in alle Vlaamse muziek. Hij heeft gekapt met de oude, romantische Vlaamse stijl die startte met Peter Benoît en verder leefde in Tinel, Feremans, Meulemans,… Vic ging kijken hoe de muziek in onze buurlanden verder geëvolueerd was en heeft die evolutie ook in ons eigen land in gang gezet; een grote inspiratie voor hem was de Duitse nieuwe koorstijl met personen als Hugo Distler, Karl Marx, Ernst Pepping,… De muziek van Vic was hoofdzakelijk vernieuwend. Toch is hij altijd ook een componist voor de amateurkoren geweest. Hij schreef voor koren van allerlei verschillende niveau’s zowel religieuze (bijvoorbeeld het prachtige ‘Trumpet te Deum’ uit 2003 en het schitterende Requiem uit 2007) als profane muziek, met een grote liefde voor het volksmuziek. Hij bezat de kunst om zelf nieuwe muziek te schrijven die op het eerste gehoor zó eenvoudig klonk (maar bij verdere studie enorm rijk aan muzikaal materiaal bleek te zijn) dat het net volksmuziek was, denk bijvoorbeeld aan zijn ‘Seven Madrigals’ uit 1976.
Wie Vic gekend heeft weet dat zijn persoonlijkheid sterk vertegenwoordigd was in zijn muziek: Vic was een ongelooflijk intelligent persoon, die een indrukwekkende schat aan informatie bezat over niet enkel muziek, maar ook in zijn taal en tekst zeer vindingrijk was (zijn columns in het magazine van Koor&Stem zijn hiervan het beste bewijs). Door zijn kalme, bezinnende uiterlijk kwam ook vaak een man met een geweldig gevoel voor humor naar buiten: dit is ook geregeld terug te vinden in zijn muziek. Denk bijvoorbeeld aan het a capella koorwerk ‘Z’, waarin het koor een hele hoop plaatsnamen met een Z opsomt. Of de ‘voetbalgavotte’, waarin de tekst een opsomming is van bekende voetballers.
Naast zijn werk als componist is Vic Nees natuurlijk ook zeer bekend als koordirigent. Onder zijn leiding (Vanaf 1961 als producer, van 1970 tot 1996 als dirigent) scheerde het Vlaams Radio Koor (toen nog het ‘BRT Radiokoor’) hoge toppen. Hij dirigeerde er zowel zijn eigen composities, als Vlaamse en internationale muziek, zowel klassieke als lichte muziek. Ook was hij een veelgevraagd jurylid bij nationale en internationale koorwedstrijden.
Sinds 1994 was hij lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten, hij ontving verscheiden prijzen waaronder prijzen van AGEC (de Europese koorvereniging) en SABAM, de Joost van den Vondelprijs in 1995 en de Klara Carrièreprijs in 2004.
Vic werd op handen gedragen in heel koorminnend Vlaanderen. Vrijwel ieder koor heeft minstens één keer een werk van hem gezongen, de meeste meermaals. Ook in het buitenland staat zijn muziek geregeld op het programma. Wij wensen de familie veel sterkte bij dit droevig verlies.
Jules Lemmens
Et lux, et lux, et lux perpetua
Beklijven deed het, het Requiem (2007) van Vic Nees zoals het in maart 2009 gecreëerd werd door het Gents Madrigaalkoor in het Elzenveld in Antwerpen. Een schitterend werk, met een glansrol voor Els Crommen, zijn favoriete sopraan.
Nooit te beroerd voor de nodige zelfspot toonde Vic, toen herstellende van een hartoperatie, zich verwonderd dat hij zijn eigen Requiem overleefd had. Vier jaar later zou zijn Passio Domini nostri Jesu Christi de finale inluiden. Vele van zijn goede vrienden waren aanwezig op de creatie van dit indrukwekkend werk. De laatste woorden van het creatieconcert uit zijn De profundis clamavi krijgen nu een bijzondere betekenis: ‘Uit de diepte roep ik: Heer, hoor mijn stem’
Vic Nees, koorcomponist, dirigent, jurylid, musicoloog, columnist, verdediger van muziek uit Vlaanderen, ereburger van Grimbergen, fons sapientiae voor velen, gezongen door elk koor uit Vlaanderen…
Oorspronkelijk ingeschreven aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, maar al snel toch naar het conservatorium getrokken om zo uit te groeien tot de belangrijkste koorcomponist van Vlaanderen. De composities van Vic Nees kende een internationale verspreiding en werden door heel wat buitenlandse koren op het concertprogramma genomen.
Het woord was de sterkte van zijn oeuvre, het was zijn ‘gangmaker’ zei hij zelf. Jaren verblijdde hij ons tijdschrift StemBand met columns, de komma bewust geplaatst, geen woord te veel, zoals hij dat gewoon was in zijn muziek. Kritisch en gevat. Op die laatste pagina van ons tijdschrift gaapt voortaan een lege plek.
Ook na zijn pensioen bleef hij steeds nauw betrokken bij de werking van Koor&Stem. Hij droeg bij aan de uitgave Joy to the world, screende voor ons composities van jonge componisten op kwaliteit, introduceerde en leidde de formule Grijs gezongen – een koortweedaagse voor de ervaren koorzanger op leeftijd, bezorgde ons regelmatig muziek van vergeten componisten, maakte zeer actief en enthousiast deel uit van de artistieke adviescommissie voor de heruitgave van het Vlaams Romantisch Koorboek die resulteerde in Romantic Choral music from Flanders en was een enorme hulp bij de uitgave voor zijn 75ste verjaardag O Song. Voor die laatste uitgave was hij alle auteurs zo dankbaar dat ze persoonlijk uitgenodigd werden voor een gezellig etentje. Ook daar bleek hij de innemende gastheer. Met milde balorigheid ging Vic Nees ook de contramine niet uit de weg: in juli 2012 publiceerde het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek Nees’ warme en gedreven betoog voor meer erkenning van muziek uit Vlaanderen bij uitvoerders en in de media. Het pensioen werd zinvol benut.
Zijn ijver was onuitputtelijk. Stelde je Vic Nees een vraag, werd je meteen geholpen, schrijfopdrachten – tekst en muziek – bereikten je altijd maanden voor de deadline. Onder de laatste composities treffen we veel muziek aan voor speciale gelegenheden: An die Musik (2008) voor de 75ste verjaardag van Michaël Scheck in 2008, Fundamenta ejus, Domine ne in furoreen Verba mea (2010) voor de Internationale koorwedstrijd Maasmechelen in 2011, Herfst (2010) voor de tachtigste verjaardag van zijn compagnon de route Kamiel Cooremans in 2011, Ad Monicam (2011) voor de 75ste verjaardag van Monique Lesenne in 2012, Grimbergs Gloria (2012) voor de 50ste verjaardag van Kurt Bikkembergs in 2013, Passio super Galli cantu (2010) voor Studium Chorale. Steevast was hij aanwezig bij de creaties, behalve bij de laatste. Die kon hij niet bijwonen omwille van zijn verslechterende gezondheidstoestand.
Er zijn teveel woorden om Nees te duiden. Nederig en hoffelijk. Scherpzinnig. Galant en innemend. Gedreven. Fijnbesnaard. Humoristisch. Steeds ten dienste van woord en muziek. Wat zullen we dat missen.
Wij zijn dankbaar om zijn mooie muziek en waardevol advies, dat tot in zijn laatste columns blijft weerklinken: ‘Zingen is in alle levensfasen een gezonde, zinvolle bezigheid. Artistiek in de eerste plaats, maar zo nodig ook als troost en therapie.’
Namens de Raad van Bestuur van Koor&Stem
