*** De opname van de Johannes-Passion van Johann Sebastian Bach (BWV 245) met Collegium Vocale Gent onder leiding van Philippe Herreweghe is al enkele maanden oud, maar ze is alvast een blijvend aspect van de viering van 50 jaar Collegium Vocale. Ze kan beslist de reductie van de festiviteiten die deze verjaardag in de kijker hadden moeten zetten een beetje goedmaken. Gelukkig krijgt het Collegium tijdens het nu lopende Festival van Vlaanderen Gent toch nog een beetje de kans om live uit te pakken. Het concert van 22 september in de Sint-Baafskathedraal krijgt zelfs koninklijk bezoek.

Trouwens een requiem of passiemuziek beluisteren, hoeft tenslotte niet uitsluitend aan de paastijd of een overlijden gekoppeld zijn. Het zijn werken die evengoed aanspreken bij een beluistering buiten die context, gewoon om van de muziek te genieten of een moment van bezinning te ervaren. Een passie hoeft in de hedendaagse tijd ook niet uitsluitend meer een liturgische bestemming te hebben. Het kan puur als concert ervaren worden. Ook hedendaagse componisten schrijven opnieuw passies, bijvoorbeeld Penderecki, Gubaidulina, Arvo Pärt of nog Wolfgang Rihm. “Texte um das Passionsgeschehen haben mich immer fasziniert. Der leidende und Mensch gewordene Gott ist eine einzigartige Erfindung unserer Kultur” (Rihm, geciteerd uit Fonoforum, april 2020). De lijdende en mens-geworden God fascineert als een in onze cultuur gegronde aanwezigheid.

Bij de tien “Passionen die man kennen sollte”, hoort volgens Fonoforum uiteraard ook de Johannes-Passie van Johann Sebastian Bach. De nieuwe opname met Herreweghe – zijn derde van dit werk trouwens – beluisteren met het citaat van Rihm in het achterhoofd, belicht de essentie van de opname. Ze maakt een perfecte balans tussen het dramatische van de gevangenneming, geseling en kruisiging van Christus en de serene bezinning waarmee je je er als luisteraar kan aan overleveren.

Precisie en verstilling

Het openingskoor grijpt meteen naar de keel. Het koor van Collegium Vocale bevestigt in deze opname uiteraard eens te meer zijn perfecte beheersing van tekstinhoud. Dat kan gaan van simpele frasen als Bist du nicht seiner Jünger einer? tot de fel opgewonden Nicht diesen, sondern Barrabam!. Met als het ware een hoorbaar uitroepteken. Herreweghe schaart een mooie groep solisten rond zich met onder andere zijn vertrouwde sopraan Dorothee Mields, die toch een beetje ontgoochelt. Haar stem klinkt geregeld scherp en lijkt niet helemaal open te bloeien. De andere solisten kunnen absoluut bekoren, met de tenor Maximilian Schmitt als Evangelist op kop. Hij vertolkt het verhaal overtuigend vertellend, klinkt emotioneel doorleefd (luister maar naar Petrus: weinete bitterlich), of plastisch schilderend in bijvoorbeeld geisselte ihn als Pilatus Jesus laat geselen.

Ook de altaria’s zijn prachtig gezongen door contratenor Damien Guillon, met een absoluut hoogtepunt in Es ist vollbracht waarbij ook het orkest uiterst ingehouden klinkt. Ook de andere vertrouwde Herreweghe vertolker Peter Kooij (aria’s en Pilatus) en de bas Krešimir Stražanac (Jesus) verdienen alle lof. Ook de koorleden trouwens die als solist aria’s voor hun rekening nemen. Het orkest beklemtoont de verstilde bezinning van de passie, is overwegend lyrisch vloeiend, behalve dan in de passages waar verschrikking gepast is. Misschien mist de orkestuitvoering soms wat alertheid om continu te blijven boeien.

Om de verjaardag van zijn Collegium Vocale Gent te vieren, heeft Herreweghe beslist een werk gekozen dat hem nauw aan het hart ligt. In precisie en verstilling ongetwijfeld een waardevolle opname. Om emotioneel aangesproken te worden, misschien iets te weinig bewogen, ondanks aangrijpende momenten. Een bewuste keuze om pathetiek te vermijden? Hoe dan ook een mijlpaal in de rijke Collegium Vocale-discografie.

• WAT: Johann Sebastian Bach (1685-1750) – Johannes-Passion (BWV 245), editie 1724
• WIE: Maximilian Schmitt (tenor) Krešimir Stražanac (bas), Dorothee Mields (sopraan), Damien Guillon (contratenor), Robin Tritschler (tenor), Peter Kooij (bas), Collegium Vocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe
• UITGAVE: Phi LPH031 (2 cd’s)