Gouden Label Ongeveer gelijktijdig met de uitnodiging voor het concert van het Budapest Festival Orchestra in deSingel, viel de nieuwste cd van Fischer/Budapest in de brievenbus. We leggen die meteen in de toplader-cd-speler. Dat Iván Fischer een muzikant van vlees en bloed is, wisten we al (zie hierboven) maar met deze nieuwe productie wordt nogmaals bewezen welke hoge toppen deze man en zijn orkest wel scheren.
Gouden Label Ongeveer gelijktijdig met de uitnodiging voor het concert van het Budapest Festival Orchestra in deSingel, viel de nieuwste cd van Fischer/Budapest in de brievenbus. We leggen die meteen in de toplader-cd-speler. Dat Iván Fischer een muzikant van vlees en bloed is, wisten we al (zie hierboven) maar met deze nieuwe productie wordt nogmaals bewezen welke hoge toppen deze man en zijn orkest wel scheren.
Igor Stravinsky (1882-1971) is niet ieders ‘vriend aan huis’ en pakweg honderd jaar na het schandaal dat de eerste uitvoering van Le Sacre du Printemps in Parijs (1913) uitlokte – niet enkel vanwege de muziek maar ook en vooral door de choreografie van Nijinsky – vinden sommigen dit werk nog steeds te ‘modern’, ja zelfs niet om aan te horen. Het tegendeel is natuurlijk waar. Die Lentewijding, een heidens offerritueel, is een muzikaal unicum. Stravinsky gebruikt een enorm groot orkest en de superpositie van melodieën, akkoorden en toonsoorten veroorzaakte een auditieve schok. Voor enkelen onder ons doet het dat nog steeds. De stroop die van sommige romantische melodieën afdroop, werd door Stravinsky grondig, als het ware met de hogedrukreiniger, weggespoeld. Hij toont aan dat klanken op zichzelf een esthetische waarde hebben. Eigenaardig genoeg heeft dit werk geen school gemaakt en is het bij dit unicum gebleven.
Vuurvogel is wél nog een postromantisch sprookje, geïnspireerd door onder meer Ravel en Rimski-Korsakov. Maar het zou Stravinsky niet zijn als er geen speciale ritmen in voor kwamen en we het begin kunnen ontwaren van de geniale revolutie die de componist in de daarop volgende jaren zou ontketenen op het vlak van de harmonie.
Het Scherzo à la Russe uit 1944 is een versie voor orkest van het gelijknamige werk voor piano uit 1902 en weegt niet erg zwaar. Het is nochtans een nieuw begin voor Stravinsky als componist in Amerika. De boog moet niet altijd gespannen staan en dit korte werkje zal wellicht de Stravinsky-haters tot inzicht brengen. Alles wat Stravinsky typeert (harmonie, ritme, klankkleur), is er wel in aanwezig.
De Tango nr. 72 is eveneens een bewerking voor orkest van een brokje piano (twee en een halve minuut). Ook dit werd in de Verenigde Staten gecomponeerd, bevat zelfs elementen uit de jazz, maar zeer diep onder de bovenlaag horen we nostalgie naar het verre Rusland die de componist ongetwijfeld zal ervaren hebben. De muziek van Stravinsky is zo rijk dat hij soms de Picasso van de muziek wordt genoemd: hij die al het andere (voor een muzikant is dat bij voorbeeld Bach tot Tsjaikovski) in zich heeft en er een soort synthese van maakt. Met een korrel zout, dat laatste, want op plagiaat of plat citaat kunnen we Stravinsky niet betrappen… tenzij misschien met betrekking tot dat melodietje uit Petroesjka, maar dat is een ander verhaal.
Helemaal onder de invloed (nee, niet van drank of drugs maar van die muziek) beluisteren we die wonderbaarlijke cd opnieuw. Uiteraard werden al heel wat uitvoeringen van die Sacre en van de andere balletten ingeblikt. Op vinyl, al of niet digitaal, tot en met de jongste SACD-technologie. Dat laatste is een half mislukte commerciële stunt, maar een SACD-cd klinkt (op een goede installatie) toch net iets beter, iets dieper. Eén van de meest memorabele is de box “Stravinsky conducts Stravinsky” (9 cd’s) bij Columbia Records (MS 6319). Vanzelfsprekend niet met moderne opnametechnologie, maar niettemin verbazingwekkend.
Eén ding staat als een paal boven water: de cd “Stravinsky: Rite of Spring, Firebird Suite, Scherzo, Tango” door het Budapest Festival Orkestra o.l.v. Iván Fischer wordt dé nieuwe referentie. Ongelofelijk hoe Fischer dit alles in zich heeft ‘opgenomen’ en via een al even ongelofelijk orkest – ze hangen aan zijn lippen en worden vooral betoverd door zijn nauwgezette en muzikaal correcte gestiek – op de luisteraar over brengt.