Een uitnodiging van Samsung en het Brussels Philharmonic om iets voor te stellen dat in de muziekwereld revolutionair is? Daar fronste ik even de wenkbrauwen bij, maar het was een reden om toch maar eens naar die persbijeenkomst in het ooit zo revolutionaire Flagey te gaan. Na de Oscar voor het orkest iets nieuws dat opzienbarend is, kan dat dan nog? Jazeker.
Een uitnodiging van Samsung en het Brussels Philharmonic om iets voor te stellen dat in de muziekwereld revolutionair is? Daar fronste ik even de wenkbrauwen bij, maar het was een reden om toch maar eens naar die persbijeenkomst in het ooit zo revolutionaire Flagey te gaan. Na de Oscar voor het orkest iets nieuws dat opzienbarend is, kan dat dan nog? Jazeker.
Van inktveer tot …
Het gregoriaanse handschrift van bijvoorbeeld Hildegard von Bingen is van onschatbare waarde. In de abdij van Dendermonde wordt één van de drie kopijen bewaard. Met engelengeduld werd boek per boek overgeschreven. Een paar eeuwen later wist men hoe te drukken en nog veel later veroorzaakte de computer met de tekstwerking en haar eindeloze mogelijkheden een revolutie zonder voorgaande. In de wereld van de musici bleef het vooral bij gedrukte kopijen en veel gekribbel met potlood of pen op partituren. Nergens waren kopiisten zo lang ijverig aan de slag met originele handschriften over te schrijven dan in de muziek. Partituur na partituur werd grondig overgeschreven al slopen er onderhand fouten in die op den duur deel van de compositie gingen uitmaken. Vandaag wordt een bladzijde niet omgeslagen maar wordt het papier van de pupiter geweerd. Het digitale scherm neemt de taak van het papier over en siert nu de pupiter. In shock dit te vernemen? Geen vrees, integendeel want er verandert op zich immers totaal niet aan de muzikale inhoud. Het is alleen ‘maar’ de wijze waarop de partituur voor je neus verschijnt die anders is. Ze is vooral eenvoudiger, ecologischer en, eens de kleine kinderziekten weggewerkt, o zo veel praktischer.
… digitale partituur
Woensdag 7 november was het dan zover. Samsung en het Brussels Philharmonic riepen de internationale pers bij elkaar voor een wereldpremière. Om de zichtbaarheid van het gebeuren krachtig te duiden, werden de perslui en andere genodigden, waaronder minister van cultuur Joke Schauvliege (eindelijk was ze eens op een klassiek concert!), tussen de orkestmusici geplaatst. Zittend tussen de tweede violen herleefde even de sfeer van de orkestklas, o zoete herinnering. Wat ook opviel is dat de klank van het orkest je nog meer in de greep heeft dan wanneer je in de zaal zit. Bovendien zie je de dirigent helemaal anders dan wanneer je hem ik de rug kijkt als je in een zaal zit. Alleen al daarom was voor mij het experiment de moeite waard. Echter samen met Gunter Broucke, intendant van het Brussels Philharmonic en Serge Vandriessche van Samsung Benelux kon ik niet anders dan vaststellen dat met de Samsung Galaxy Note 10.1 – de tablet dus – iets werd gepresenteerd dat de muziekwereld in de meest brede denkbare zin kan en zal veroveren. Het zal het bedrijf Samsung geen windeieren leggen. Om het met de woorden van de CEO van Samsung te zeggen: er is een harmonie geschapen tussen oude traditie en hedendaagse vooruitstrevende technologie zonder dat een van beiden aan eigenheid moet inboeten. Integendeel, ze versterken elkaar. Er kan dus van een revolutionaire stap voorwaarts gesproken worden.
Geen muzikale toegevingen
Wie vreest dat de compositie aan waarde zal inboeten omdat de noten niet meer van een blad papier worden gelezen maar wel van een elektronisch scherm, heeft het mis. Om elke mogelijke twijfel ter zake meteen van de baan te vegen, speelde het orkest een van de pakkende bladzijden uit het enorme oeuvre van Richard Wagner (ouverture uit Tristan & Isolde) en de overbekende Bolero van Maurice Ravel. Alleen de dirigent, Michel Tabachnik werkte niet met een digitale partituur. Hij werkte zoals zeer dikwijls, uit het hoofd…
Gezien het mogelijk is dat zowel de dirigent als andere musici aantekeningen kunnen maken in de digitale partituur ofwel voor zichzelf ofwel voor alle collega’s van het orkest, maakt het werken efficiënter. Je moet immers niet meer over en weer telefoneren, e-mailen of wachten tot een repetitie om je collega’s je nota’s mee te delen of vragen over hun nota’s te stellen. Het zou dus kunnen dat door de vrijgekomen tijd, er meer gestudeerd kan worden en de kwaliteit van een opvoering nog opgedreven kan worden omdat er geen geprul meer mogelijk is met vergeten partituren, foute partituren of wat maar denkbaar is. Er zijn geen toegevingen in verband met eender welke compositie. De originele zetting van de componist behoudt voor de volle 100% haar ziel.
Deze digitale werkwijze is eigenlijk niet meer of niet minder dan een logische stap in de evolutie van muzieknotering. 1.000 jaar geleden kopieerde men blad per blad. Muziekboeken en –partituren waren toen goud waard en dat zijn ze nog steeds niet alleen omdat ze meestal erg fraai verlucht zijn maar omwille van de enorme arbeid er aan te pas kwam. Nu gaat men digitaal voor x-aantal jaren. Wat zal de verdere toekomst bieden?…
( meer foto's vind je hier: http://www.flickr.com/photos/samsungbelgium/8164507856/in/set-72157631951663195 )
