Brahms’ Deutsches Requiem anders bekeken en overtroffen ?

Overdonderend, zo kan je misschien wel het best de uitvoering van Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms noemen zoals dit weerklonk in de Mechelse Sint-Romboutskathedraal. Hervé Niquet, de excentrieke Franse dirigent (al is hij veel meer) leidde het Brussels Philharmonic en het Vlaams Radio Koor in dat grote werk van Brahms.

Overdonderend, zo kan je misschien wel het best de uitvoering van Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms noemen zoals dit weerklonk in de Mechelse Sint-Romboutskathedraal. Hervé Niquet, de excentrieke Franse dirigent (al is hij veel meer) leidde het Brussels Philharmonic en het Vlaams Radio Koor in dat grote werk van Brahms.

Vooreerst leg ik nog maar eens een bekentenis af. Brahms heeft me nooit kunnen verleiden met zijn grote symfonische werken noch met zijn Deutsches Requiem. Ik val veel meer voor zijn kamermuziek. Sommige mensen geven me groot gelijk, anderen trekken grote ogen van ongeloof en verbazing en zo zal het ook zijn terwijl u dit leest. Maar, er is altijd een maar. Die ‘maar’ is dat er kering mogelijk is en ziedaar, Hervé Niquet overhaalde me met zijn interpretatie. Ein Deutsches Requiem is een rijk werk dat een inhoud heeft waar ik me nooit voldoende rekenschap van gaf en dat zou wel eens een gevolg kunnen zijn van een eerste indruk, lang geleden, die echt een tegenvaller was. Soms blijft een mens dan met een beeld zitten en als dat niet te positief was blijft dat wat verkrampt. Hoe dan ook, door de vlammende aanpak van Niquet was ik onmiddellijk in de ban en mijn aandacht kon niet meer verzwakken. Nochtans…

Niquet vloog met een energie en een redelijk hoog tempo volop in Brahms’ meesterwerk en liet snel horen dat hij misschien wel de grootse dirigent is om een koor en orkest te doen samenklinken en de mooiste klanken denkbaar naar voor te toveren. Ook wist hij de solisten – in deze de heldere sopraan Lore Binon en de romige bariton Tassis Cristoyannis zeer precies te plaatsen, zodat hun partijen vlot te volgen waren.

Het was een weelde van genot, een verwenning voor het oor, maar was Hervé Niquet de partituur wel trouw? Daar valt over te redetwisten. Musicologen zullen Niquet zijn visie niet meteen volgen en daar kan ik begrip voor opbrengen. Dit kernwerk van de hoogromantiek klonk niet romantisch en had iets barok. Niquet ging voor een uitvoering die soms uitspatte in een zelden te horen verwevenheid van stem en instrument. Al miste zijn visie romantiek, toch wist hij als een magiër details naar voor te halen die je nooit eerder hoorde. Het gaf een rijkdom aan het werk die mogelijk zo frappant was dat het mensen die de volle zwaarwichtige romantische opvoeringen gewend zijn, een beetje in shock konden verkeren, zeggend dat dit zeker niet mooi meer was.

Laten we begrip opbrengen voor de minder gelukkige luisteraars, maar ook voor de luisteraars zoals ik die met een enorme tevredenheid en niet overladen gevoel de kathedraal verlieten.

Zelf ontdekte ik tal van details en ook fijnzinnige ogenblikken geplaatst naast een doordringende dramatiek zonder melodramatisch te worden en zie, misschien is het net dat laatste dat mij in het verleden afstand deed nemen van dit werk. Eerlijk? Ik ben er nog niet uit…

Hervé Niquet bewees nog maar eens geen gewoon dirigent te zijn maar een totaalmusicus met visie en gevoel voor meer dan tot de kern door te dringen. Hij weet soms werken te ‘hercomponeren’ zonder aan die kern, de ziel, te raken en ze tegelijk wel naar zijn hand te zetten. Zo leidt en begeleidt hij het publiek én de musici naar nieuwe horizonten en ‘verborgen boodschappen’ die alle werken van genialere mensen altijd in zich dragen. Hoe zou Brahms zelf deze uitvoering beoordeeld hebben? Ik vraag het me in deze meer af dan met andere soms ophefmakende uitvoeringen.

Na het onvergetelijke concert door Jodi Savall en zijn ensembles, een week eerder, scoorde ‘Mechelen Hoort Stemmen’ opnieuw met een concert waar in de wandelgangen na afloop nog lang over en weer gepraat werd door voor- en tegenstanders die elkaar konden vinden in de wederzijdse verantwoorde argumenten. De zeden van de discussie werden verzacht door het nodige drankje en hapje in de gotische inkomhal van het Mechelse stadhuis. Ik keerde in de kleinere uurtjes meer dan voldaan naar huis.