‘Beyond the tutu’ heet het nieuwe gemengde programma van het Ballet Vlaanderen. “A mixed bag?” Niet echt want er is een rode draad die de drie werken verbindt. ‘Beyond the tutu’, vrij te vertalen als ‘Er is meer dan de tutu’ – u weet wel tutu : het typische gazen rokje van de ballerina’s – wil aantonen dat “ballet beslist niet mag herleid worden tot het stereotype beeld van de ballerina in haar eigen roze wereld” aldus artistiek directeur Assis Carreiro.
‘Beyond the tutu’ heet het nieuwe gemengde programma van het Ballet Vlaanderen. “A mixed bag?” Niet echt want er is een rode draad die de drie werken verbindt. ‘Beyond the tutu’, vrij te vertalen als ‘Er is meer dan de tutu’ – u weet wel tutu : het typische gazen rokje van de ballerina’s – wil aantonen dat “ballet beslist niet mag herleid worden tot het stereotype beeld van de ballerina in haar eigen roze wereld” aldus artistiek directeur Assis Carreiro.
Vertrekpunt is uiteraard een typisch tutu-fragment: ‘The Kingdom of the shades’ of ‘Het koninkrijk van de schimmen’ uit ‘La Bayadère’, het avondvullend ballet van Marius Petipa op muziek van Ludwig Minkus. De Amerikaanse Cynthia Harvey, ex-principal van het American Ballet Theatre kwam het instuderen en ensceneren en wist dit schoolvoorbeeld van classicisme in de juiste vorm te gieten.
Sierlijk dalen 24 ballerina’s een helling af, houden hun arabesque in plié even aan en openen dan de armen met waaierende sluiers. Ze stellen zich op in de ruimte, mogen in precieze formaties aantreden, zijn zoveel hersenschimmen van de verliefde en vertwijfelde Solor en vormen dan als het ware het ‘decor’ waarbinnen de solisten evolueren. Die geven gestalte aan Solor en zijn dode geliefde Nikiya die hij in zijn opiumroes meent te zien en tevergeefs poogt mee te voeren.
Het was een genoegen opnieuw Aki Saito aan het werk te zien, de voortreffelijke principal van het KBvV, een echte klassieke danseres, verfijnd en elegant met een schitterende lichaamsbeheersing en grote virtuositeit. Haar partner was dit keer niet Wim Vanlessen (voor het ogenblik te gast in Australië) maar Gabor Kapin die een krachtige Solor neerzette maar zijn interpretatie en techniek nog kan bijschaven. Waren de evoluties van de drie solo-schimmen niet altijd even precies dan leverde het elegante balletcorps wat dat betreft voortreffelijk werk. Het orkest Nuove Musiche zorgde voor live muziek onder leiding van Benjamin Pope.
Dynamisch en beheerst
Hoe de danskunst en het ballet evolueerde sinds die ‘Bayadère’ uit 1877 bewees ‘Made Man’ het dansstuk dat de New Yorkse choreograaf Nicolo Fonte in 2010 voor het KBvV ontwierp. Was de rol van de man meestal eerder ondergeschikt in de 19de eeuw dan kwam daar in de 2Oste o.m. door prominente dansers-persoonlijkheden als Rudolf Nurejev heel wat verandering in. Vergelijk: in het Bayadère-fragment treden 28 ballerina’s op en 1 man. In ‘Made Man’ staan 12 mannen tegenover 1 vrouw en die komt slechts op het einde van het ballet aan bod. Geen tutu’s hier maar eerst een soort kilts voor de mannen en uiteindelijk strakke zwarte broekjes voor iedereen. Geen verfijnde, elegante bewegingen maar gecontroleerd fysiek geweld, dynamisch en beheerst, vol elan en kracht maar ook met verstilde poëtische momenten. Is dit een evocatie van het Laatste Avondmaal? Wat is de rol van die ene vrouw die zich in dat mannengezelschap beweegt en amper van hen te onderscheiden is? Joëlle Auspert en vooral Alain Honorez (even terug bij de compagnie als ‘principal gastdanser’) leveren puik werk. Het stille charisma van Honorez, nog altijd fysiek in topvorm, is ontroerend. De evoluties van het mannenensemble, nu eens vriendschappelijk dan weer bedreigend, zijn sterk en goed uit- en afgewerkt. Dit keer geen live muziek maar rauwe, elektro-akoestische geluiden van Anna Clyne, Julia Wolfe en David Lang.
Gedanste documentaire
Volgens de Zweedse choreograaf Alexander Ekman die zich liever balletograaf noemt, wou hij op een bepaald moment het ballet zelf ter discussie stellen en een soort gedanste documentaire presenteren. Vandaar de titel van zijn dansstuk uit 2012 : ‘Tyll’, Zweeds voor tule, het gaas waarvan de tutu’s worden gemaakt. Dus vroeg hij aan Mikael Karlsson om op basis van fragmenten van grote balletklassiekers zoals ‘Het Zwanenmeer’ , ‘Giselle’ of ‘Coppelia’ een nieuwe compositie te maken terwijl hij zelf typische basispassen van het klassieke ballet verwerkte en zelfs voor het eerst de ballerina’s op spitsen liet dansen. Het resultaat is een m.i. iets te lang uitgesponnen ballet waarin dans, theater en documentaire gecombineerd worden. Er zijn video-fragmenten waarin danseressen (?) het hebben over hun liefde en haat voor het vak. Er worden clowns-koppen geprojecteerd en een circusnummertjes opgevoerd. Een verwijzing naar balletacrobatie? Maar het grootste en meest overtuigende deel bestaat uit een werveling van al of niet gestroomlijnde en komische ensembles in het klassieke balletvocabularium gedanst door 35 duidelijk enthousiaste dansers, de jongens in klassieke ‘prins-pakjes’, de meisjes in … tutu!
