**** Op 25 augustus 2018 was het 100 jaar geleden dat Leonard Bernstein geboren is. Het is op zijn minst gepast hulde te brengen aan dit icoon van de Amerikaanse 20ste-eeuws muziek. Als Italo-Amerikaan is Antonio Pappano daar de uitgelezen dirigent voor. Hij herdenkt de verjaardag met een opname van de drie symfonieën van de meester. Resultaat? Een dubbel-cd die de vertrouwde authenticiteit en zinderende passie, eigen aan de dirigent, uitademt.
Dat uitgerekend Pappano met zijn Accademia Nazionale di Santa Cecilia – het orkest waarvan hij ondertussen dertien jaar chef-dirigent is – deze symfonieën opneemt, is helemaal niet toevallig. Bernstein dirigeerde zelf zijn symfonieën met dit orkest in de jaren ’80 van vorige eeuw en de samenwerking verliep zo gelukkig en succesvol dat het orkest hem tot Erevoorzitter van de Accademia benoemde; van 1983 tot zijn dood (1990). Pappano noemt de symfonieën werken waarin Bernstein meer over zichzelf blootgeeft dan in gelijk welk ander werk. Maar alle andere werken van Bernstein staan uiteraard in de schaduw van West Side Story. Hoe knap en waardevol dit werk ook is, het is toch tijd voor een bijsturing.
Elk van de symfonieën heeft een buitenmuzikale aanleiding. De Jeremiah-symfonie is ontstaan in 1942 en gebaseerd op een bijbeltekst waarin de profeet Jeremiah de Israëlieten waarschuwt voor zondigheid. The Age of Anxiety, voltooid in 1949, is geïnspireerd door een gedicht van Wystan Hugh Auden en de derde symfonie, Kaddish, door het oud-Joodse gebed voor vrede. Als een zowel maatschappelijk als individueel zeer bewuste persoonlijkheid, beschouwde Leonard Bernstein zijn symfonieën als een zoektocht naar waarheid en geloof. Met het hem eigen engagement ten overstaan van de muziek die hij uitvoert, weet Pappano die muzikale zoektocht met veel overtuiging te vertolken. Elke symfonie wordt zo een ontdekkingstocht naar de zin die Bernstein er heeft ingelegd.
Kreet voor een vreedzame samenleving
Naast het uitstekende orkest en koor zijn ook de solisten perfect gekozen. In Jeremiah horen we de diepe stem van Marie-Nicole Lemieux in het klaaglied. Bij haar komt de intense treurigheid niet uit de keel, maar recht uit het hart. Het slot zingt ze dan weer zeer ingetogen. In het autobiografische The Age of Anxiety laat Bernstein de pianopartij zijn persoonlijke strijd over zijn geloof in de mensheid vertolken. Beatrice Rana slaagt erin de crisis energiek en dramatisch uit te beelden. In Kaddish opent Josephine Barstow als Spreker met een bezwerende intro. Ook de volgende optredens van de Spreker, waarvoor Pappano bewust een vrouwelijke stem koos, worden knap ondersteund door instrumentale details (fagot, hobo). De dramatische orkestpassages met uitbundig slagwerk en kopers doen soms aan West Side Story denken. Het koor is indrukwekkend, de sopraan Nadine Sierra troostend en ontroerend. Bij de evocatie van de angst past Bernstein hier en daar de voor hem uitzonderlijke twaalftoontechniek toe. Kaddish is de meest persoonlijke uiting van Bernsteins Joodse erfenis en een kreet voor een vreedzame samenleving.
Na de diepe bekentenismuziek biedt de cd nog Prelude, Fugue and Riffs, een werk voor jazzcombo en soloklarinet. Een briljant stuk muziek waarin Pappano zich evengoed als rasmuzikant ontpopt en zijn orkest de kans geeft om in een ander aspect te excelleren.
Geven we tot slot mee dat de cd een interessante begeleidende tekst heeft, met interviewfragmenten waarin Pappano getuigt van zijn engagement voor de componist én dirigent Leonard Bernstein: een bevestiging dat deze muziek opgenomen is met hart en ziel.
- WAT: Leonard Bernstein (1918-1990) – The 3 Symphonies
- WIE: Marie-Nicole Lemieux, Beatrice Rana, Nadine Sierra, Josephine Barstow, Orchestra, Coro e voci Bianche dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v. Antonio Pappano
- UITGAVE: Warner Classics 9029566158 (2 cd’s)
