**** Na de recente restauratie door Guido Schumacher van het Walcker orgel in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van de Abdij van Ter Kameren in Brussel, nam de vooraanstaande Belgische organist François Houtart er een cd op met Belgische orgelmuziek. De bijzondere cd met composities van Lemmens, Mailly, Jongen en de Maleingreau, begeleidt een interessant boek.
**** Na de recente restauratie door Guido Schumacher van het Walcker orgel in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van de Abdij van Ter Kameren in Brussel, nam de vooraanstaande Belgische organist François Houtart er een cd op met Belgische orgelmuziek. De bijzondere cd met composities van Lemmens, Mailly, Jongen en de Maleingreau, begeleidt een interessant boek.
Wie Ter Kameren zegt denkt terecht meteen aan La Cambre, de prestigieuze École nationale supérieure des arts visuels, in 1926 opgericht door Henry Van de Velde als Institut supérieur des arts décoratifs. Maar er is meer. In de Onze-Lieve-Vrouwekerk van de Abdij van Ter Kameren (Notre-Dame de la Cambre) bevindt zich nl. een drieklaviers orgel met voetklavier van E.F. Walcker & Cie. uit 1930. Flor Peeters speelde in 1931 het orgel in, in aanwezigheid van Koningin Elisabeth, ‘ayant sur le visage cette bienveillante finesse de traits qu’on lui a toujours connue, qui révèle sa noblesse d’âme et de coeur’ (Xavier Deutsch, pag. 26).
Eberhard Friedrich Walcker was rond 1820 de oprichter van het bedrijf dat nog steeds bestaat. Het bijzonder instrument heeft een neogotische orgelkast en een post-romantische speeltafel. Het orgel, gebouwd met steun van Mgr. Van Nuffel in Mechelen, zou het vijfde orgel van de abdij zijn sinds 1560. Klavieren en voetklavier bestaan uit hoofdwerk, positief (zwel) zwelwerk en pedaal. Alle manualen en pedaalklavier worden elektrisch aangedreven. Het orgel in La Cambre heeft geen frontpijpen, maar pijpwerk dat opgesteld staat achter opengewerkte panelen die bespannen zijn met rood doek. De romantische klank van het orgel doet denken aan Cavaillé-Coll en zijn opvolger Charles Mutin (labiaalregisters en tongwerken als flûte octaviante, prestant, cor de nuit, voix céleste, bombarde e.d.).
François Houtart
François Houtart begon zijn orgelstudies privé bij Paul Sprimont. Hij studeerde verder in de klas van Hubert Schoonbrood aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel en studeerde kamermuziek en compositie bij Daniel Capeletti. Als laureaat van het internationaal orgelconcert van Freyming (Frankrijk) heeft François Houtart concerten gegeven in een vijftiental Europese landen, in Canada en in Latijns Amerika. François Houtart dirigeert orgelrestauraties of constructies zoals Minimes, Synagoge, Ter Kameren, Ouderhem, Sint-Antonius van Padua of buiten Brussel zoals Blocry, Kraainem en Bois-Seigneur-Isaac. Ook heeft hij een inventaris van de orgels van het Brussels Gewest op zijn naam staan (www.orgels.irisnet.be).
De inventaris van de orgels in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt uitgegeven door de directie Monumenten en Landschappen van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in samenwerking met de vzw Organum Novum. Sinds 1992 tot 2009 leidt hij de Schola Gregoriana van de Heilig Hart Basiliek in Brussel. Hij heeft ondertussen zes cd's opgenomen en produceert uitzendingen voor de Belgische en Colombiaanse Radio. François Houtart heeft compositiestages vervolledigd in Breaza (Roemenië) met Dediu, Nemescu, Peeters en Rotaru. Hij onderwijst schrift en muzikale analyse aan de Muziekacademie van Waterloo en heeft in Roemenië en Latijns Amerika stages geleid. François Houtart is een door de Franse Gemeenschap van België erkend componist.
CD en boek
Op de bijhorende cd ontdekt u de klank van het groot mechanisch orkest dat een symfonisch orgel zoals deze in Ter Kameren is. U ontdekt de Marche Triomphale en het Andante avec variations van Lemmens, de Sonate en Ré mineur opus 1 pour grand orgue van Alphonse Mailly, de Pastorale opus 5 no. 3, het Toccata opus 104 van Jongen en de Suite pour orgue opus 14 (Prélude, Choral, Pastorale, Toccata) van Paul de Maleingreau, leraar van Herman Roelstraete.
Het boek bevat eerst inleidende teksten van Broeder (Frère) Hugues O. Praem, Jean de Codt, Margeurite le Hodey, Brussels cultuurschepen Alain Courtois, Schepen Natalie Gilson en Jacques Giroul (voorzitter van Organum Novum). Het bevat ook de mooie, stemmige tekst ‘À l’orgue de la basse cale’ van de gevierde, Belgische schrijver Xavier Deutsch (°1965). In zijn tekst beschrijft hij uitvoerig de plechtigheid rond de inwijding van het orgel in 1931.
Dan volgen de teksten van de specialisten François Houtart, orgelbouwers Guido Schumacher en Jan Drozdowicz. Zij hebben het over de restauratie van het orgel in zijn originele staat met behoud van de pneumatische windlades en over de modernisering van de elektrische traktuur tussen de speeltafel en de magneten, overigens een specialiteit van de Poolse orgelbouwer Jan Drozdowicz. Katalin Podhradszky, Jacqueline Vandenbosch en Françoise Eeckman vertellen vervolgens over L’histoire de l’orgue raconté par les archives, de landelijke ligging van de site (Dans un écrin de verdure), Vitraux, sculptures et peintures en over de kunstenaars Anto Carte, Léon Navez en Rodolphe Strebelle (jawel, vader van beeldhouwer Olivier, schilder Jean-Marie en Claude, dé architect van Sart-Tilman nabij Luik), leden van de Henegouwse schildersgroep Nervia in Bergen/Mons. Het boek besluit met de Chronologie des principaux événements de l’abbaye et de l’orgue en de uitleg bij de bijhorende cd L’interprète du cd de musique belge et le programme musical.
Boek + cd hebben een grote meerwaarde voor de uitstraling van ons prestigieus Kunstpatrimonium in het algemeen en ons rijk, muzikaal erfgoed in het bijzonder. Deze uitgave toont aan hoe vooraanstaand de Belgische Orgelschool wel was, welke bijzondere organisten wij hebben en welke bijzondere orgels ons land bezit. Het boek is rijkelijk geïllustreerd met kleurfoto’s die een vrij volledig beeld geven van de hoogstaande artistieke, historische en muzikale rijkdom van de abdij van Ter Kameren. Om fier op te zijn.
