De zomer heeft zich in de herfst gebrand. Het culturele seizoen is weer volop op gang. deSingel floreert als voorheen met een afgeladen volle zaal. Anne Terese De Keersmaeker kan rekenen op een grote schare bewonderaars, te vinden in alle generaties.

‘Goldberg Variations BWV988’ Bach

Er is geen werk dat zoveel ruimte biedt aan verbeelding, vakmanschap en virtuositeit als de ‘Goldberg Variations’ van Bach, vond klaveciniste Wanda Landowska, die ze tachtig jaar geleden opnieuw op de klassieke kaart zette. In de zes jaar dat Bach in Köthen werkte schreef hij voornamelijk stukken voor kamerorkesten en solo-instrumenten ‘pour le divertissement et le plaisir’ van zijn  broodheer. ‘De Goldberg Variations’, in verschillende tempi en met verschillende sferen, en dan weer eindigt met dezelfde aria, is een indrukwekkend en intiem Bach-moment.

Een crush

Met de ‘Goldberg Variations’ maakt Anne Teresa De Keersmaeker nu al haar zesde voorstelling op muziek van de Duitse grootmeester. Een soort cirkel voor deze dame die haar gouden dansjubileum viert met een pittige solochoreografie op Bachs bekendste variatiereeks.  Ze heeft  een enorme affiniteit met het totale oeuvre van deze componist en plaatst haar talent ten dienste van zijn rijke repertoire. Het evenwicht, de onwaarschijnlijke imposante harmonie, de zeldzame perfectie is telkens een uitdaging. Ze visualiseert zijn muziek met ritmisch tegengewicht.

In haar lange carrière heeft ze zich nooit  geconformeerd met het bekende, maar heeft ze consistent haar eigen weg en danstaal gezocht. Beweging en muziek, muziek en beweging in een perfecte match.

Samen met de jonge Russische pianist Pavel Kolesnikov houdt ze het publiek in de ban. Het lijkt een ritueel om transitiemomenten te beleven. Een verkenning van hoe een zich herhalende vorm toch voortdurend kan veranderen. Ze noemt Bach de componist van de ‘belichaamde abstractie’, ook een centraal begrip in haar denken over dans. Een duo dat je meevoert in en magistraal mooie ontmoeting tussen de muziek van Bach met brio vertolkt door Pavel Kolesnikov enerzijds, anderzijds de choreografie en dans van de leading lady van Rosas in geestelijke overeenstemming. Deze danssolo ging in première op 4 juli tijdens Julidans, Internationaal Theater Amsterdam.

Scènebeeld

De imposante scène van deSingel is één grote zwarte doos. Vooraan ligt een klomp materiaal (opgefrommeld isolatiedeken) wat de betrekkelijkheid van alles symboliseert, later krijgt het een gouden gloed. Even verder staat de vleugelpiano. Tegen de rechterwand hangt een rechthoek gekreukt zilverpapier, met de spots erop reflecteert het op de grond. Een heldere rechthoek in de verder half duistere scène. De belichting is subliem, een pluim voor Minna Tiikainen. In de loop van de voorstelling schuift de rechthoek op, tot het silhouette van de vleugelpiano én pianist erin gevangen worden. Plots zitten beide in een warme gouden gloed. Een eerbetoon aan de maestro. Deze climax zou ik persoonlijk voor het einde bewaard hebben, maar… de voorstelling gaat nog even door. Tegen de achterwand ligt een smalle buis

Choreografie

Anne Teresa De Keersmaeker en haar begeleider betreden het podium. Pavel Kolesnikov, voor een concertpianist in een onconventionele outfit: een donkere short en wit hemdje zonder mouwen, houdt zich nog even afzijdig. De Keersmaeker, gekleed in een zwarte doorzichtige jurk tast de  ruimte af, neemt er bezit van, voelt als het ware de temperatuur, trekt diagonalen,  draait om haar as. Ze danst blootvoets. Je herkent figuren uit eerder werk, haar typysche dansvocabularium. Even later neemt de pianist plaats achter zijn instrument en neemt De Keersmaeker het publiek mee in haar danssolo.  De invulling is tweeledig: op bepaalde momenten zitten de bewegingen pal op het ritme van de muziek, op andere momenten beweegt ze zich onafhankelijk van de microstructuur van de muziek. Opmerkelijk is ook dat ze vaak danst op het snijvlak van de belichte rechthoek en duisternis. Dit reflecteert haar parcours, weg van de veilig gebaande paden.

Op het podium staat een vrouw van zestig jaar die over  de scène huppelt als een jonge spring-in-‘t-veld, dan weer haar weg lijkt te zoeken, terugkeert op haar stappen en weer de andere richting uitloopt.  Ostentatief gaat ze liggen of staat enkele minuten in stilstand met haar rug naar het publiek. Als een kwajongen klemt ze zich met haar handen vast aan de piano en duikt met een zwier onder  de piano. Alsof ze een zeis in de handen heeft klieft ze met brede armzwaaien door de lucht. Is het de oogst van al die jaren die ze binnenhaalt of zijn er reminicenties naar de pandemie waar Pietje de dood  met zijn zeis druk doende was? Een pakkend moment is wanneer ze tegen de zijwand gaat zitten en als een oud vrouwtje, een ledenpop in elkaar zakt. Een moment van kwetsbaarheid en vergankelijkheid. De kringloop van het leven wordt met besef van de eindigheid weergegeven. Verleden, heden en toekomst… Het eerste deel wordt afgerond met de ijzeren baar die ze met een voetbeweging naar voor rolt. De pianist zet ze klem met een voetbeweging.

Bij aanvang van het tweede deel wordt de baar weer met een flinke trap naar de fond gedirigeerd.

Na de korte pauze, betreedt Anne Teresa De Keersmaeker het podium in een crèmekleurig hoog gesloten pak met olifantenpijpen en glitters. Ook haar begeleider is meer pro forma gekleed. Haar moves doen denken aan  cultfiguren zoals een Elvis Presley of John Travolta. Praktisch de hele tijd wordt er in een diffuse belichting gedanst. Dit heldere pak doet haar silhouette en gestroomlijnde dansbewegingen nog mooier uitkomen. Op een bepaald moment wordt de scène in complete duisternis gehuld en speelt Pavel Kolesnikov blind verder. Ook al gezien in de Cello Suites!  Wanneer de belichting in de diepte van de scène weer minimaal oplicht zie je De Keersmaeker bewegen in  slow motion. Ze heeft zich inmiddels van de lange broek ontdaan en draagt een glittershort met erboven een loszittend pittig rood bloesje. Ze wervelt in korte draaibewegingen over de scène en rond  de piano. De goudklomp vooraan wordt in een warme gloed gevat. Ook het podium krijgt meer licht. In het slotbeeld reikt ze met haar hand naar het universum, alsof ze een eresaluut wil brengen aan de geniale componist Bach.

De ‘Goldberg Variations’ een verhaal met een open einde. De Goldberg Variations  zijn geen afscheid, maar een stand van zaken, een round up van een succesvolle carrière.

Het publiek drukte voor beide performers zijn appreciatie uit met een langdurig en uitbundig applaus.

Productie: Rosas
Co-productie : Wiener Festwoche, Concertgebouw Brugge, De Munt, Théâtre de la Ville à Paris, Théâtre Du Chatelet, Internationaal Theater Amsterdam Julidans, Sadler’s Wells London, ICI-CNN de Montpellier
Choreografie & dans: Anne Terese De Keersmaeker
Spel: Pavel Kolesnikov
Decor & belichting: Minna Tiikainen