Rebel en Vivaldi

Beweging, muziek en poëzie!

Vivaldi’s concertbundel Opus 8, waar de Vier jaargetijden deel van uitmaken, verscheen in Amsterdam in 1725. In vier concerten maakte de Venetiaan een kleurrijke beschrijving van het platteland tijdens elk seizoen. Vele werken werden door de compositie van Vivaldi geïnspireerd.

De meest in het oog springende is die van de hoogbejaarde Jean-Féry Rebel, daterend uit 1737. Rebel was toen 71 jaar oud. In Les Eléments beschrijft hij aarde, water, lucht en vuur op een even gedreven en knappe manier als Vivaldi de jaargetijden.

Op 8 september brengt de Akademie für Alte Musik uit Berlijn, beslist een van de knapste barokensembles ter wereld, haar inmiddels al legendarische succesuitvoering van deze twee meesterwerkenDocent: David Vergauwen

John Cage

Muziek buiten conventies

De baanbrekende Amerikaanse componist John Cage (Los Angeles 1912 – 1992) schreef geen muziek, maar 'rangschikte' geluiden en stilte. Met een radicale aanpak en uitspraken als “everything we do is music” zette hij de traditionele muzikale hiërarchie en eeuwenoude compositorische gebruiken aan de kant. Bovendien beïnvloedde de vriendschap die hij met o.a. Marcel Duchamp, Robert Rauschenberg of Merce Cunningham onderhield de manier waarop hij bruggen tussen muziek, dans en beeldende kunst zou slaan. Om zijn muziek te begrijpen, worden enkele achterliggende concepten omtrent veranderingsprincipes, het bevrijden van klank en toeval besproken. Deze cursus brengt u daarom langs voorbehandelde piano's, dobbelstenen, zenboeddhisme, grafische partituren en zelfs paddenstoelen.

Docent: Eveline Heylen

De Faustlegende in literatuur en opera

Wanneer de wens werkelijkheid wordt …

Met 'La Damnation de Faust' brengt de Vlaamse Opera opnieuw een iets te ondergewaardeerd meesterwerk op de planken.

De Faustlegende is een fascinerend verhaal van alle tijden. Elke cultuur en elke tijd heeft er dan ook zijn eigen bewerking van gemaakt. In het eerste deel van deze cursus zal Jürgen Pieters een wandeling maken doorheen de literatuurgeschiedenis en enkele van de meest beklijvende versies van dit verhaal met u doornemen. We hebben het natuurlijk over Goethes beroemde 'Faust' in twee delen, maar ook over de 'Doctor Faustus' van Christopher Marlowe, de minder bekende tijdgenoot van Shakespeare. Samen met u lezen we enkele sleutelpassages uit deze klassiekers van de wereldliteratuur.

Docenten:  Jurgen Pieters en Piet De Volder

De smaak van de zee

Over de zee in literatuur, muziek en beeldende kunsten…

Een zomerse tweedaagse gewijd aan de zee! Van de vroegste tijden tot nu heeft de zee de mens gefascineerd. Dit is een verhaal over de zee in de godsdienst en in de kunsten. Wij ondernemen een virtuele zeereis naar het verleden en naar exotische gebieden. Aan de hand van talrijke getuigenissen wordt een venster geopend naar de bijzonder rijke wereld van de verbeelding van de zee. Naast de geschiedenis van de weergave en de symbolische betekenissen van de zee, wordt door middel van voorbeelden uit de literatuur, beeldende kunst en muziek een impressionistisch beeld van de zee geschetst. Naast schilders zoals Turner, Géricault en Musin, staan schrijvers zoals Walt Whitman en componisten zoals Gilson, Bridge, Debussy, Ravel, Glazoenow, Rimski-Korsakow en talrijke anderen op het programma.

Docent: Peter De Smet

Claude Debussy

Debussy en de kunsten

In een brief verklaarde Claude Debussy dat beelden hem bijna zo sterk aanspraken als muziek. Visuele inspiratie speelde dan ook een centrale rol in Debussy’s composities. In de jaren 1890 verkeerde de toondichter vaak in het gezelschap van dichters en beeldende kunstenaars. Hij was geregeld te gast bij Mallarmé waar hij schilders (zoals Whistler) en vele symbolistische dichters (zoals Paul Verlaine) leerde kennen. Debussy bezocht de vele Parijse tentoonstellingen gewijd aan moderne kunst, georganiseerd door onder andere Durand-Ruel, Siegfried Bing en Georges Petit. Hij hield van Whistlers Nocturnes, de monotypen van Edgar Degas en de vroege werken van Claude Monet. Turner rekende hij tot de allergrootsten. Onder zijn vrienden telde Debussy veel beeldende kunstenaars en kunstverzamelaars zoals Henry Lerolle en Ernest Chausson die werken van o.a. Degas, Paul Gauguin, Odilon Redon en Maurice Denis in hun bezit hadden. Met behulp van talrijke muziekvoorbeelden zullen de analogieën tussen de muziek van Debussy en de kunst van zijn tijd aangetoond worden.

Docent: Peter De Smet

De muziek van de middeleeuwen

Een middeleeuwse muziekgeschiedenis in veertig toppers

Alhoewel de middeleeuwen zo’n duizend jaar duurden, is het grootste deel van de overgeleverde muziek te situeren in de periode tussen de jaren 1000 en pakweg 1450. In deze tiendelige cursus wordt veertigvoudig stilgestaan bij de grote muzikale topmomenten. Van de ontwikkeling van het gregoriaans in de eerste eeuwen van de officiële christelijke kerken, over de tropen en sequensen, het liturgisch drama, de muziek van goliarden, troubadours en trouvères, tot de wissel van Ars Antiqua voor Ars Nova. Onderweg maken we kennis met bronnen die niets minder dan werelderfgoed zijn: de vroege zangboeken van St-Gallen, de Codex Calixtinus, de Cantigas de Santa Maria, de missen van Doornik en Toulouse … om er maar enkele te noemen.

In dit ambitieuze project geeft Hendrik Vanden Abeele inzicht in de rijke geschiedenis van de middeleeuwse muziek. Met beeld en klank illustreert hij hoe de  muziekcultuur functioneerde en legt hij muzikale structuren voor u bloot. Voor leken en kenners in alle gradaties.

Docent: Hendrik  Vanden Abeele

De muziek van de renaissance

Een muziekgeschiedenis van de renaissance in twintig thema’s

De 15de en de 16de eeuw produceerden de meest spectaculaire voorbeelden van een manier van muziek maken die al sinds de middeleeuwen werd beoefend: polyfonie. Vooral de Vlaamse polyfonisten wisten als geen ander een stempel te drukken op hoe de muziek van de renaissance klinken zou.

Met de renaissance kwam ook een interesse in het individu. Meer dan ooit voordien gingen componisten een persoonlijke stijl ontwikkelen. De mathematische perfectie van Johannes Ockegem, de kleurrijke harmonieën van Jacob Obrecht en de frivole speelsheid van Hendrik Isaac veroverden Duitse en Italiaanse hoven. Velen trokken ook vanuit Vlaanderen  naar Florence, Milaan en Venetië alwaar zij het muziekleven zwaar zouden beïnvloeden.

In tien lessen verhelderen we onze blik op een van de boeiendste periodes uit onze westerse muziekgeschiedenis. We doen dat aan de hand van twintig thema's, waaronder de eenheidsmis; het concilie van Trente; de mensurale notatie; het chanson; het magnificat; de requiem-mis; de Engelse muziek ten tijde van Elisabeth I, of de koorboeken zoals gemaakt door Alamire. Een Europese muziekgeschiedenis waarin, meer dan ooit daarvoor of erna, Vlamingen een belangrijke rol speelden.

Docent: Hendrik  Vanden Abeele

Franz Schubert

De integrale symfonieën

In Schuberts tijd groeide de symfonie uit tot het koninginnestuk van de klassieke muziek. Daarom bekijken we zijn werk naast dat van zijn net iets beroemdere tijdgenoot, Ludwig van Beethoven. Opvallend is de subtiele 'vrouwelijkheid' van Schubert, tegenover de krachtdadige 'mannelijkheid' bij Beethoven. Zijn belangrijkste symfonieën, zoals de Unvollendete uit 1822 en de grote in Do-groot uit 1828 zijn sprekende voorbeelden van harmonische originaliteit. Vooral zijn gevoel voor orkestrale klankkleur produceerde die glinsterende tovertonen die zo typisch als ‘Schubert’ klinken. Voor deze twee symfonieën had Schubert er al zes geschreven en er bestaat een complete schets voor een negende. Al deze symfonieën zijn uitgesproken romantisch in hun muzikaliteit: lyrisch, fascinerend en kleurrijk.

We schetsen het leven en werk van Franz Schubert en laten u kennis maken met zijn volledige symfonisch oeuvre.

Docent: André De Groeve

Mozarts 'Die zauberflöte'

De geest van de muziek in verlichting en vrijmetselarij

Op het eerste zicht lijkt 'Die Zauberflöte' een heerlijk sprookje. De prins gaat op zoek naar de gevangen genomen prinses en krijgt daarbij de hulp van de sympathieke vogelvanger Papageno. Onderweg leert hij dat liegen slecht is en dat boontje om z'n loontje komt. Geen wonder dat dit sprookje ook voor kinderen zo aantrekkelijk is. Maar toch worden er ook andere dingen verteld. Zoals dat je niet zomaar mag geloven wat men je zegt; dat liefde niet sentimenteel is, maar moet verdiend worden; dat een prins zich niet boven de gewone man verheven mag voelen. Hier komen we op het spoor van de sociale denker Mozart die met zijn stukken altijd een maatschappelijke commentaar leverde. Die Zauberflöte blijkt een pedagogisch Verlichtingsstuk.

In deze cursus verklaren we wat Mozart en zijn tekstauteurs met dit werk hebben willen zeggen. We nemen u mee naar het Jozefinische Wenen anno 1791, met haar politiek, haar uniek sociaal weefsel en haar filosofie. We leren u Mozarts vrienden kennen, bespreken de boeken die hij toen las en beluisteren de werken die hij precies dan schreef. We hebben het over de verlichting en uiteraard over vrijmetselarij, als cruciale interpretatieschema’s bij het ontrafelen van deze opera. We volgen het werk van begin tot einde. Elk besproken fragment wordt geduid in functie van Mozarts maatschappij. Zo krijgt u een rijk geschakeerd beeld van dit prachtige werk.

Docenten:  David Vergauwen en Luc Joosten

Richard Wagner

Zijn werk, zijn denken, zijn tijd

2013 markeert het 200ste geboortejaar van Richard Wagner, wiens status nauwelijks overschat kan worden. Wagner componeerde niet enkel, hij schreef zijn eigen drama’s; liet zijn eigen theater bouwen; schraagde zijn denken met theoretische geschriften en ontwikkelde van daaruit een maatschappelijke, filosofische, religieuze en politieke visie.

Deze cursus start bij de jonge Wagner, zijn eerste ervaringen met 'opera' en de invloeden van Weber en Rossini. Al snel komen we uit bij zijn vroegste meesterwerken, Der Fliegende Holländer en Lohengrin, om uit te komen bij het fiasco met Tannhäuser in Parijs. Hier zullen we het hebben over zijn afkeer van 'opera' en zijn minachting voor Rossini en Meyerbeer. Dan komt de revolutie. Wagner, de linkse idealist, staat op de barricades maar wordt verslagen. Hij vlucht naar Zwitserland om na te denken. Wat niet kan op de barricade, moet dan maar in het theater! We bespreken zijn Ring des Nibelungen en de creatie van het 'muziekdrama' zoals beschreven staat in zijn theoretische verhandelingen uit 1850. Hierna hebben we het over zijn muzikale innovaties en zijn ontdekking van Schopenhauer in Tristan und Isolde. We gaan in op de volkse aard en het nationalisme met Die Meistersinger von Nürnberg. Vervolgens staat Bayreuth op het programma en keren we terug naar de Ring om te kunnen eindigen met de mystiek van Parsifal en de verzuurde vriendschap met Friedrich Nietzsche.

Deze cursus vormt een helder overzicht van Richard Wagners oeuvre, gekaderd binnen zijn denken en zijn tijd.

Docent: David Vergauwen

AMARANT –

Cursussen Muziek

Info data, inschrijvingen, deelnameprijzen via de website (zie link onderaan)