Het is voor de eerste keer dat “Akhnaten” de derde opera van Philip Glass (1984) een scenische uitvoering krijgt in België. Samen met “Einstein on the beach” (1976) en “Satyagraha”(1980) behoort het werk tot de trilogie die de componist aan iconische en visionaire figuren wijdde.
Het is voor de eerste keer dat “Akhnaten” de derde opera van Philip Glass (1984) een scenische uitvoering krijgt in België. Samen met “Einstein on the beach” (1976) en “Satyagraha”(1980) behoort het werk tot de trilogie die de componist aan iconische en visionaire figuren wijdde.
Akhnaten is de Egyptische farao Amenhotep IV die koning werd in 1375 voor Christus, zichzelf Akhnaten noemde en een monotheïstische cultus van de zonnegod Aton invoerde. Hij bouwde een nieuwe stad en introduceerde een reeks nieuwe ideeën die heel wat weerstand opriepen. De priesters van de oude cultus riepen het volk op zich te verzetten. Akhnatens stad werd verwoest en de farao en zijn familie verjaagd. Vandaag kunnen toeristen de ruïnes bezoeken in Tell el-Amarna. Dat is min of meer de korte inhoud van de opera die geen lineaire verloop heeft of een echt verhaal vertelt maar uit een reeks van sterke visuele evocaties bestaat.
Enscenering met een eigen verhaal
Engelse, Egyptische, Akkadische, Hebreeuwse en Nederlandse teksten worden gezongen en ook gesproken door een verteller die in Nigel Lowery’s enscenering ook als Amenotep III fungeert wiens begrafenis de opera opent. Later is de verteller ook de man (Akhnaten?) die de nieuwe stad ontwerpt. Wie is hij werkelijk? Niet gemakkelijk te achterhalen aangezien Lowery’s enscenering een eigen verhaal vertelt. Hij voegde een aantal eigenaardige figuren aan de handeling toe: een rat, een drugverslaafde en zijn dealer, een hoertje, een wandelende zonneschijf op spitsen en een dwerg, die allemaal geregeld opduiken en daarbij dezelfde handelingen uitvoeren. En er zijn ook een aantal dansers in een eerder povere choreografie van Amir Hosseinpour. Het decor, eveneens door Nigel Lowery ontworpen, bestaat voornamelijk uit een hoog, donker gebouw dat aan Fritz Langs “Metropolis” doet denken, voortdurend ronddraait tegen een grijze hemel en beslist niet Akhnatens zonnestad oproept. Kleur is er wel in een achterdoek dat Akhnatens nieuwe wereld voorstelt, geïnspireerd door tekeningen van Frans Masereel . De bekende mode-ontwerper Walter Van Beirendonck werkte voor het eerst voor een operaproductie en schiep lelijke kostuums met veel goud.
Bekwame leiding
De ‘postminimalistische’ maar nog dikwijls repetitieve partituur van “Akhnaten” met zijn donkere kleuren (geen violen maar altviolen, cello’s en contrabassen) en zijn barbaarse percussie was in de veilige en bekwame handen van het operaorkest geleid door Titus Engel die ook de meer intieme momenten zoals Akhnatens hymne aan Aton en zijn duet met Nefertiti een juiste atmosfeer kon geven. Het koor deed het uitstekend en produceerde een indrukwekkend geluid. Tim Mead was de zoetgevooisde Akhnaten met een homogene en ruime counter tenor en een duidelijke woordprojectie, zelfs in archaïsch Nederlands. Want Glass wil dat bepaalde passages in de taal van het publiek worden gezongen. Kai Rüütel gaf Nefertiti haar warme mezzo-sopraan en Mari Moriya was een Koningin Tye met een klare, virtuoze sopraan. Andrew Schroeder (Horemhab), Adam Smith (Amon) en James Homann (Aye) kweten zich degelijk van hun taak en Geert Van Rampelberg was de in vele functies ingezette verteller. De Glass-fans schenen opgetogen.
