De allereerste winnaar in de reeks ophefmakende en elkaar opvolgende vioolsessies van wat we vandaag kennen als de Koningin Elisabethwedstrijd, was niemand minder dan de wereldberoemd geworden Russisch/Joodse violist David Oistrakh.
De allereerste winnaar in de reeks ophefmakende en elkaar opvolgende vioolsessies van wat we vandaag kennen als de Koningin Elisabethwedstrijd, was niemand minder dan de wereldberoemd geworden Russisch/Joodse violist David Oistrakh.
Er was in 1937 een prestigieuze wedstrijd opgezet om de vioollegende Eugène Ysaÿe te herdenken, in 2012 75 jaar geleden. De wedstrijd droeg zijn naam en niemand minder dan koningin Elisabeth, die de violist persoonlijk een zeer warm hart toedroeg, zette alles op alles om van deze wedstrijd het topgebeuren voor viool van het jaar te maken. Het werd het gebeuren van de eeuw want met deze wedstrijd werd de huidige wereldvermaarde wedstrijd geboren. Dit kan en mag niemand zomaar ontgaan. Er zijn legendarische winnaars en andere laureaten die stuk voor stuk op hun wijze een enorme impact hadden op de hedendaagse wijze van de vioolpraktijk, al is er een grote evolutie in het spel waar te nemen. De Russische school, of mogen we correcter zijn en spreken van de Joodse school?, was lang toonaangevend maar de erg brede vibrato’s en glissandi zijn toch op het achterplan geraakt en dat is, wat mij betreft, een goede zaak voor de muziek. Vandaag is het spel zuiverder en muzikaler, dichter bij de componisten en hun partituren, minder gericht op de uitvoerder en meer op het geheel van de compositie waar de solist dienaar is en niet de hoofdster.
De KEW ging met het label Muso in zee om deze opmerkelijke cd-reeks met luxeboekje te realiseren. Vier cd’s en acht concerto’s van laureaten (niet allemaal daarom winnaars) vanaf 1967 tot 2005 kan je beluisteren. Dit betekent dat er geen oudere opnames werden in opgenomen en ook de laatste sessie ontbreekt.
We overlopen de vier cd’s.
Cd 1:
– Vadim Repin (winnaar 1989) – Concerto in D opus 35 van Tchaikovsky
– Nikolaj Znaider (winnaar 1997) – Concerto in d opus 47 van Sibelius
Cd 2:
– Gidon Kremer (3de prijs 1967) – Concerto in b opus 61 van Elgar
– Philippe Hirshhorn (winnaar 1967) – Concerto nr 1 in D opus 6 van Paganini
Cd3:
– Kristόf Baráta (3de priujs 1997) – Concerto in d opus 61 van Beethoven
– Miriam Fried (winnares 1971) – Concerto in E opus 64 van Mendelssohn
Cd 4:
– Yossif Ivanov (2de prijs 2005) – Concerto nr. 1 in a opus 77 van Shostakovich
– Barnabá Kelemen (3de prijs 2001) – Concerto nr. 2 Bartόk
Er ontbreken volgens mijn mening namen (denk vooral aan de winnaar van 2005, Sergey Khachatryan, wat mij betreft de begaafdste winnaar in decennia) maar ik kan begrijpen dat er gekozen moest worden en het onmogelijk was om alle laureaten aan bod te laten komen. Anderzijds is het een publiek geheim dat er door allerlei onoplettendheden en idiote besparingen opnames verloren zijn geraakt (herbruik banden, weggooien, aan lange vingers blijven plakken enz…). We vernemen zopas (27.12.2011) dat er grondig onderzoek loopt in de archieven van de VRT naar alle opnames van de KEW. Men berichtte ons dat van alle wedstrijden sinds 1951 de opnames van de vioolwedstrijd volledig zijn. Er werd in het verleden echter wel degelijk van uitgegaan dat niet alleen alle Tenuto-opnames verloren waren maar ook een aantal opnames van de KEW verdwenen waren. Gelukkig blijkt dit dus niet het geval te zijn en bewaart de VRT een historisch zeer belangrijk archief, haast volledig, van de KEW. Dit goede nieuws kan alleen maar iedereen verheugen.
Het is wel een keertje goed zoveel verschillende topviolisten aan het werk te horen. Er kan veel over de wedstrijd gezegd worden, het laatste woord is nog niet gevallen, maar wat absoluut niet gezegd kan worden is dat er geen talenten zouden aan bod gekomen zijn. Tientallen hebben hun carrière te danken aan deze wedstrijd. Niet allemaal zijn ze solisten geworden. Sommigen kozen voor een loopbaan als vioolpedagoog, anderen sloten zich aan bij orkesten en ensembles. Het solistenleven is niet van de poes natuurlijk en laureaat zijn van een wedstrijd van dit niveau is één zaak, het nadien maken is twee en er speelt dan veel meer mee dan het feit dat je bij die eerste twaalf was.
Van de acht laureaten in deze selectie, is de man met de minst opvallende carrière Philippe Hirshhorn maar wie zal ontkennen dat hij allicht de grootste musicus van deze acht (en zoveel meer) is? Een keer was ik, nog wel toevallig, bij de te vroeg overleden man thuis. Eenvoud sierde alles in zijn van de podia verstoken leven maar er zijn weinig musici die me zo zijn bijgebleven als Hirshhorn. Luister naar zijn concerto en je begrijpt mogelijk wat ik bedoel want tja, ieder beleeft alles anders en misschien ben ik, precies door dat toevallige bezoek, wat vooringenomen?
Laat het alvast niet aan je hart komen wie de beste is, wie ontbreekt of wat dan ook. Als je een vioolfanaat bent, dan is deze knap verzorgde realisatie meer dan zomaar een hebbeding voor je cd-rek.
