Door de uitbreiding van het oude Habsburgse centrum tot moderne metropool, kende de keizerlijke residentie van Wenen een ongekende bloei.
Keizer Franz Joseph verhuisde vanaf 1860 alle politieke en culturele gebouwen, van de Opera en het Burgtheater tot het parlement, het stadhuis, de universiteit en musea naar het Kaiserforum op de site van de afgebroken oude stadsomwalling. Uit de op dat moment grootste bouwplaats ter wereld ontstond de beroemde Ringstrasse. Ook de welvarende burgerij kreeg hier een podium waarop haar eigen paleizen kon concurreren met de bouwprojecten van het hof en de adel. Het boek brengt de creaties en de ontwerpen van kunstenaars en architecten van het oude Ringstraßengesellschaft weer tot leven. Recente foto’s en nooit eerder gepubliceerde historische foto’s tonen het alledaagse leven achter de gevels van de paleizen, bankgebouwen en woningen die ooit de rijkdom uitmaakten van dit magistraal, architectonisch erfgoed.
Denkmähler
In geen enkele andere stad hebben zo veel beroemde componisten geleefd en gewerkt als in Wenen. Wandelt u de Ring entlang, dan ontmoet u twaalf Denkmähler van componisten, nl. deze van Mozart, Gluck, Strauss jr., Stolz, Beethoven, het mooi dubbelbeeld van vader Strauss en Lanner, Vivaldi, Bruckner en van de bij ons onbekende pianist Joseph Labor (1842-1924), de pianoleraar van Schönberg, Paul Wittgenstein en Alma Mahler. Wals en operette hadden en hebben in Wenen hun thuis, maar ook musicals hebben ondertussen het internationaal publiek gewonnen. Bij de bouw en aanleg van de 9-delige nieuwe Ring ging heel veel aandacht naar de edelste der kunsten, de muziek. Het verschijnen van het prachtboek over de Weense Ringstrasse nodigt dan ook uit tot een overzicht van de belangrijkste Weense muzikale instellingen. De Stubenring, Parkring, Schubertring, Kärntner Ring, Opernring, Burgring, Dr.-Karl-Renner-Ring, Universitätsring en Schottenring hebben immers elk hun eigen identiteit. Zo moet u bv. aan de Stubenring, op de site van de oude Stubenbastei, voor een klein mokkatje (eigenl. een ”Prückel Creme”) in Café Prückel zijn. Aan de Stubenring bevinden zich ook de Universität für angewandte Kunst en het Museum für Angewandte Kunst. Beide gebouwen werden ontworpen door Heinrich von Ferstel. Het museum was het eerste, nieuw museum aan de nieuwe Ring. Ferstel ontwierp ook in gelijkaardige, neo renaissance stijl op de plaats waar de concertzaal “Zum römischen Kaiser” stond, (Beethoven speelde er vaak), het gebouw voor de k.k. privilegierte österreichische Nationalbank. Dit prachtig gebouw (Gemeindebezirk Innere Stadt, Freyung) tussen het Palais Harrach en het Palais Hardegg, is vandaag bekend als het Ferstel Palais. In het gebouw bevindt zich het begin jaren ’80 van de 20ste eeuw gerestaureerd café Central, waar rond 1900 tal van artistieke beroemdheden stamgast waren.
Opera
Het gebouw van de Staatsopera, toen nog k.u.k. Hofoper, werd gebouwd als een van de eerste grote monumenten aan de nieuwe Ringweg. Ontworpen door de Weense architecten August Sicard von Sicardsburg en Eduard van der Nüll, werd het in 1869 geopend met Mozarts “Don Giovanni”. De Weense Staatsopera is een van de belangrijkste operahuizen ter wereld en is vooral het huis met het grootste repertoire. Tijdens bijna driehonderd avonden per jaar biedt deze prestigieuze, muzikale instelling producties op het hoogste niveau met de allerbeste uitvoerders. Met ‘opera live op de site’ biedt de Staatsopera in de maanden april, mei, juni en september gratis klassieke muziek aan. Geselecteerde opera’s en balletten worden dan live uitgezonden op een heel groot scherm voor het operagebouw. De Staatsopera is ook de plaats van het jaarlijks Operabal, dat beschouwd wordt als de belangrijkste bijeenkomst in Oostenrijk voor kunstenaars, politici en ondernemers uit de hele wereld. Bijna tweehonderd geprivilegieerde, debuterende paren/koppels openen dan in lange witte avondjurk en smoking het bal.
De Volksopera, oorspronkelijk het “Kaiser-Jubiläums-Stadttheater”, is in Wenen de op een na grootste opera en biedt een scala aan podiumkunsten, van opera en operette tot musicals, ballet en hedendaagse dans. In 1898 werd het gebouw, ontworpen door Alexander Graf en Franz Freiherr von Krauß, voor het eerst geopend als “Sprechbühne”. Vanaf 1903 kwamen opera’s en Singspiele op het programma. Maria Jeritza en Richard Tauber zongen er en Alexander von Zemlinsky was er dirigent. Het Theater an der Wien is niet zomaar een theater, maar het huis dat Emanuel Schikaneder, acteur en vooral librettist van “Die Zauberflöte”, in 1801 in de geest van Mozart liet bouwen. Sinds 2006, het jaar van de jubileumviering van Mozarts 250ste verjaardag, presenteert het Theater an der Wien, als derde Weens Operahuis, jaarlijks ongeveer tien premières, van barokopera tot de moderne opera. Sinds het najaar van 2012, huisvest het Theater an der Wien ook de Weense kamer Opera, die opera’s buffa, kamermuziek, musicals en hedendaags muziektheater brengt. Tijdens het Ringstrasse tijdperk (“Ringstraßenzeit”) gingen daar in première o.a. “Die Fledermaus” en “Der Bettelstudent” van Karl Millöcker in première. Aan de Millöckergasse kan u er de Papageno poort bewonderen.
Concertleven
Het concertleven in Wenen wordt gedomineerd door twee grote concertzalen, de Musikverein en het Konzerthaus. De Musikverein kennen muziekliefhebbers over de hele wereld als een van de meest mooiste en akoestisch beste concertzalen ter wereld. Eigenlijk staat de Musikverein voor een concertzaal, ontworpen door Theophil Hansen nabij de Karlsplatz, geopend in 1870, en voor de vereniging die dat huis bezit, de Vereniging van de Vrienden van de Muziek (Musikverein). Architectonisch pronkstuk is de grote, gouden zaal, die terecht beschouwd wordt als één van de mooiste en akoestisch beste zalen ter wereld. De Wiener Philharmoniker brengt er hun jaarlijks nieuwjaarsconcert die zoals u weet gevolgd wordt door miljoenen tv-kijkers over de hele wereld. Maar ook op andere dagen van het jaar biedt de Musikverein prachtige concerten aan met vooraanstaande orkesten en dirigenten. Het Wiener Konzerthaus werd in 1913 geopend als Haus für Musikfeste. Het is vandaag de thuishaven van de Wiener Symphoniker, het Vienna Chamber Orchestra en het Weense Klangforum. Sinds 1913 heeft de Weense Muziekacademie er haar vaste verblijfplaats. In eigen programmering zijn er, verdeeld over vier! Zalen, naast de Wiener Philharmoniker, regelmatig internationaal gerenommeerde toporkesten, solisten en kamermuziekensembles te gast.
Theater
Gelegen in de binnenstad heeft het betoverend mooi “Theater Ronacher” een bewogen geschiedenis. Geopend in 1872 als “Wiener Stadstheater” voor het bourgeois publiek (in positieve betekenis), brandde het twaalf jaar later compleet af. Wanneer het heropende in 1888 werd het gebruikt als een concertzaal en als vaudeville theater. In 1932 was de legendarische Josephine Baker daar bv. te zien. Na de oorlog onderging het verschillende aanpassingen en werd het uiteindelijk overgenomen door de Verenigde musicalproducenten (“Musicalproduzenten Vereinigte Bühnen Wien”). Sinds de algemene renovatie in 2008 dient “Ronacher” voornamelijk voor musicals. Ook het in 1893 geopend Raimund Theater in het 6de district is een van de locaties van de Vereinigten Bühnen Wien. Veel van deze belangrijke zalen zoals de Staatsopera, het Theater an der Wien, Ronacher, het Raimund Theater, en de Musikverein bieden ook de mogelijkheid het huis te bezoeken met een gids. Zeker doen.
Een onmisbaar onderdeel van het klassieke muziekleven van de stad is de door componist Otto Nicolai in 1842 opgerichte Wiener Philharmoniker. Zij behoort tot de beste orkesten ter wereld, voor velen zelfs het allerbeste. Tal van instrumenten van de Wiener Philharmoniker zijn speciaal gebouwd voor hen, zoals de klarinet, de fagot of de Weense hoorn. De typisch Weense strijkersklank is daarbij uniek. De Wiener Philharmoniker draagt de muziek uit Wenen als ambassadeurs uit over de hele wereld. Ze spelen het Sommernachtskonzert en spelen gratis toegankelijk in open lucht voor het Schönbrunn Paleis.
Componistenwoningen
In de Domgasse achter de Stephansdom bevindt zich het enige, nog bestaande appartement van Mozart. De componist leefde van 1784 tot 1787 in het appartement op de eerste verdieping. In dit huis componeerde Mozart o.a. “Le nozze di Figaro”. Sedert 2006 bevindt zich in het gebouw het Mozarthaus. Verdeeld over zes verdiepingen, toont men er de wereld van Mozart, met inbegrip van het oorspronkelijk bewaard gebleven appartement. Ook andere grote musici die in Wenen leefden en werkten krijgen er aandacht. In verschillende andere componistenwoningen zijn facsimile’s van handschriften, schilderijen en foto’s naast meubels en voorwerpen uit het persoonlijk eigendom van de componisten te zien. Vooral van de walsenkoning Johann Strauss jr. zijn veel herinneringen bewaard. Ze worden getoond in zijn huis aan de Prater straat in het 2de arrondissement. Het gouden Johann Strauss Monument in het Stadspark toont Strauss als typische “Stehgeiger”( rechtstaand viool spelend). Het huis waar Beethoven o.a. zijn Symfonie nr. 4 en zijn “Heiligenstadt Testament” schreef, ligt in het 19de arrondissement. Ook het laatste appartement van Joseph Haydn is bewaard en is vandaag het Haydnhaus.
Ontdekkingsreis
Het Arnold Schönberg Centrum herbergt niet alleen de muzikale nalatenschap van de grondvester van de atonale muziek en de oprichter van de Nieuwe Weense School, het organiseert als actief onderzoekscentrum ook speciale tentoonstellingen. Geopend in 2000 is het Haus der Musik gevestigd in het historisch Palais Erzherzog Carl. Verdeeld over vier verdiepingen, nodigt het uniek “Klangmuseum” u uit op een ontdekkingsreis door de wereld van de muziek. Interactieve en multimediale presentaties gaan van het begin van de menselijke klankervaring tot de muziek van onze tijd. Op de eerste verdieping bevindt zich bv. het Museum van de Wiener Philharmoniker. Een uitstekende locatie want Otto Nicolai (1810-1849), de oprichter van het orkest, woonde daar. De collectie van oude instrumenten in de Hofburg bezit dan weer ‘s werelds belangrijkste collectie Renaissance en Barok instrumenten en tal van instrumenten die bespeeld werden door beroemde musici en componisten. De meerderheid van de verzameling was oorspronkelijk eigendom van de Habsburgers. Tijdens hun matinees kunnen bezoekers niet alleen de bijzondere instrumenten zien maar ook beluisteren. “Die Wiener Ringstrase, Das Buch” is een magnifiek kijk- en leesboek dat door teksten en grandioze foto’s, een totaalbeeld geeft van de geschiedenis van de bouw, de paleizen, hun functies en bewoners, de interieurs, feestelijkheden, het uitgaans- en societyleven en de parken. Een prachtboek. Warm, warm aanbevolen.
