Nominatie Gouden Label – We horen het minder en minder nadat er enkele jaren een opleving was: gregoriaans. Het moet al lang geleden zijn dat op een menselijk uur de klassieke radio bijvoorbeeld nog eens gregoriaans programmeerde. De drie cd-box van MPS kan er misschien iets aan veranderen.
Gregoriaans, 1.000 jaar oude muziek, toen en nu spreekt ‘het’ gregoriaans tot de verbeelding met zijn mystieke sfeer die elk van de talloze gezangen in zich draagt. Bij de opkomst van meerstemmig gezang en de groei van de instrumentale begeleiding van kerkdiensten, zwakte het gregoriaans in de loop der eeuwen af tot het zo goed als niet meer gezongen werd. Het is de verdienste, ergens in de negentiende eeuw begonnen, van de monniken van de Franse Benedictijner abdij van Solesmes om het gregoriaans de herwaarderen en terug in de liturgie een belangrijke plaats te geven. Iets wat na het Tweede Vatikaans Concilie van 1962-’65 teniet werd gedaan omdat er nu plaats moest gemaakt worden voor meer eenvoudige liedjes in de plaatselijke taal. Het was niet alleen het bijna einde van het gregoriaans, men gooide de eigen ruiten uit door de afbraak van het grote waardepatroon dat in de liturgie verwezen zat.
Er verschijnen zo nu en dan, al dan niet als musicologisch historisch project nieuwe opnames en oudere opnamen worden heruitgegeven. De festivals van de gregoriaanse muziek leven als nooit te voor – denk maar aan het grootste festival voor gregoriaanse muziek van de wereld dat om de drie jaar in ons eigen kleine dorpje Watou (dit jaar in mei) plaatsvindt. De hoop is niet verloren en je weet het, goeie olie drijft boven… Gregoriaans zal dus blijven.
Voor ons ligt zo een oudere opname uit 1974. 3 CD’s met de vier jaarskringen die als hoogtepunten Kerstmis, Pasen en Pinksteren hebben. Deze opname van de Capella Antiqua München onder leiding van Konrad Ruhland was toen en nu spraakmakend. Tienduizenden LP’s werden gekocht en waar ook een recensent het oor te luisteren legde, de kritieken waren lovend. Zo ook nu, 44 jaar later. Daar deze opname een referentie blijft voor elke liefhebber van gregoriaanse gezangen, besloot men de opname zoals ze was te behouden, niet digitaal te bewerken en in een CD box uit te brengen.
De zuiverheid van de stemmen, de sfeer die deze opname uitstraalt, de golven van deze mystieke muziek, de rustige tempi, het zijn allemaal elementen die deze opname, door grote specialisten gerealiseerd, tot het beste van het beste maken. We keren bij het luisteren 1.000 jaar terug in de tijd en bevinden ons in de gangen van een romaans Benediktijner klooster en kerk. Zie de dikke muren in grijze natuursteen, de rondbogen die nog niet veel licht doorlaten zoals de latere gotische gebouwen, kijk naar de kruidentuin van de monniken en vertoef even in de zevende hemel. Je moet helemaal geen verstokte christen zijn, om je te laten meeslepen met deze muziek. Gregoriaans is deel van de ziel van de Europeaan, het is de basis van de polyfonie, de basis van de klassieke muziek. Denk het weg en besef dat we misschien nog steeds primitieve muziek zouden maken. Nu ja, dat laatste is wel zo als je hiphop of dergelijke hoort, dus snel na de lawaai-overdaad snel deze cd’s bij de hand nemen en luisteren. Heerlijk.
- WAT: Gregorian Chants
- WIE: Capella Antiqua München, leiding Konrad Ruhland
- UITGAVE: MPS / Edel Germany – 0300949MSW